lỗi thời / Thì dù đi mãi cũng là thôi / Tìm môt cô thôn mà ẩn giật / Lại đẹp
lung linh một góc trời / Mình biết thương mình, mình về thôi / Còn bao
thằng nữa nhớ thương ôi! / Từng đêm dằng dặc buồn không ngủ / Đốm lửa
đầu tay đã tắt rồi / Chẳng học ai xưa làm hàng thần / Đẹp gì Từ Hải lúc sa
chân? / Thà như Từ Thứ trong rừng vắng / Danh lợi bao nhiêu cũng chẳng
cần / Rồi đến khi nào tóc bạc phơ / Đời đã quên người trai thuở xưa /
Chẳng làm thi bá, không danh tướng / Vuốt bộ râu tiên đánh ván cờ”!Cái
tuổi lên mười thơ dễ nhập tâm và âm ỉ nhớ dai. Thời chống Mỹ đó là loại
thơ chiêu hồi, tôi bẵng quên đi. Đến độ “vuốt râu đánh cờ” chợt lúc bật ra
từng khúc, chắp lại và thấy thương quá một lớp người!
Ngày 10 tháng 10 năm 1954, tôi trong dòng người đứng dọc Chợ
Hôm–Đức Viên–Phố Huế hớn hở đón các anh bộ đội từ phía Chợ Mới Mơ
tiến về cùng hát chung bài ca: Trùng trùng say trong câu hát / Lớp lớp đoàn
quân tiến về / Chúng ta đi nghe vui lúc quân thù đầu hàng… Bao nhiêu là
hoa, bao nhiêu là người hò hát, gào thét khản cả cổ, vừa cười vừa khóc vui
sướng tưng bừng.
Cuộc đời dâu bể, lúc đó thằng bé 14 tuổi là tôi chẳng thể nghĩ rằng 21
năm sau nó lại từ rừng miền Đông ngồi trên đoàn xe giải phóng băng băng
trên những con đường nhựa thênh thang tiến về thành phố Sài Gòn. Điều
tôi sớm nhận ra là không như người Hà Nội thời niên thiếu của tôi, sự đi
hay ở mỗi người có thời gian 300 ngày lựa chọn. Bây giờ, người Sài Gòn
đa phần còn ngơ ngác bàng hoàng với “biến cổ trời sập” vừa diễn ra đây!
Qua nỗi sợ lúc đầu, có vui chỉ là vui gượng vì chưa biết hậu sự sẽ ra sao:
lấy gì để ăn và làm gì để sống? Chỉ sau mấy ngày, chợ trời đã mọc ra nhan
nhản trên các con đường ở trung tâm thành phố. La liệt áo quần bốn mùa đủ
mầu lòe loẹt, đồ gia dụng, đồ điện tử, nhiều thứ lạ chưa từng thấy! Người
mua chủ yếu từ hậu phương lớn mới vào. Đám ở rừng về chỉ đi “chợ ngó”!
Giữa tháng năm các tỉnh phía Nam mở hội mừng ngày thống nhất. Lời bố
cáo từ Chính phủ trung ương: “Đây là đại thắng lợi cùa toàn dân tộc Việt
Nam, không phân biệt Bắc-Nam, bên này bên nọ; kẻ thua là những thế lực
xâm lược và bọn người coi rẻ quyền lợi của quốc gia dân tộc”! Người nghe
chẳng thể biết ai là người thấy nặng, nhẹ trong lòng. Tôi thở phào đã thoát
