tôi kinh ngạc, khác hẳn bản thảo của nhà văn, nhà giáo Nguyễn Công Hoan
chữa bằng mực đỏ, như thầy giáo chấm bài vở học trò. Thợ sắp chữ đọc
bản thảo ông Hoan kêu mệt.
Ông Phụng đau bệnh, nhiều khi nằm viết, viết trong cơn đói, giữa cơn
ho, cơn sốt. Vậy mà ngòi bút ông, mỗi dòng, mỗi chữ, hạ xuống giấy, mạnh
như kiếm, như dao.
(Ờ mà, Vũ Trọng Phụng của chúng ta, sống như thế đấy, viết như vậy
đấy! Phụng ơi!).
Điều đáng lạ nữa là, theo lệ nhà xuất bản, ông viết đúng mỗi trang 32
dòng và mỗi dòng đúng 14 chữ. Ông nói rằng ông không muốn “ăn gian
của nhà in một chữ”. Khi đưa tôi năm trang cuối cùng Trúng số độc đắc,
Vũ Trọng Phụng mệt quá, hổn hển bảo tôi: “Đây là những trang nợ cuối đời
tôi. Giao nhớ nói với ông Vũ Đình Long rằng, hôm nay Phụng thanh toán
nợ cũ. Tôi không nợ Vũ Đình Long (kể cả thế gian này) một đồng, một
chữ”. Hồi đó các nhà văn thường lĩnh tiền ứng trước của nhà xuất bản và
viết sau. Vì thế nên họ thường cuống lên vì nợ. (Trong số con nợ, khổ nhất
là Lan Khai, nhà văn “mán xá” quanh năm suyễn nặng, hai vợ, năm con
nghèo xơ xác, luôn viết không hề rời bút và phải bám chặt nhà xuất bản).
Nhưng Vũ Trọng Phụng dầu biết mình sắp tắt, vẫn giữ sĩ khí của mình,
quyết không nợ, không lụy một ai. Phẩm tiết ấy, đức độ ấy, tài năng ấy đã
giúp ông không những không nợ đời mà còn để lại cho đời, nhất là cho
những người viết văn chúng tôi bao bài học không ước lường được giá.
Ngay trước khi sắp “được” biệt giã cõi đời, Vũ Trọng Phụng vẫn còn nghĩ
đến những người ở lại. Hồi đó anh em viết nghèo chúng tôi, đội quân bút
lông, bút sắt, hàn sĩ khá đông đều tập trung tại nhà in báo Tân Dân số 93
phố Hàng Bông. Tiền nhuận bút ít ỏi không đủ sống. Nhưng vì cái bệnh “sĩ
khí” và mang tâm trạng của kẻ “may thuê viết mướn” nên chúng tôi không
bao giờ nói đến chuyện tiền. Vậy mà Vũ Trọng Phụng, thoi thóp chờ “đi”
đã cố ngóc dậy nói với chúng tôi là cần phải “làm reo” với nhà xuất bản.
