phẩm, lại u ẩn trong tiềm thức tâm tư những văn thần danh tướng qua bao
thời đại. Ông đúc kết những tinh hoa ấy, với cả niềm kính trọng trong từng
động tác, từng câu nói, bước đi. Ngô Thì Nhậm hiện trên sân khấu quả là
một nhân vật siêu phàm kiệt hiệt, một đại danh sĩ Bắc Hà, một đại mưu sĩ
của Bắc Bình Vương.
Buổi diễn đóng màn. Anh chị em diễn viên, cả một đoàn, thả bộ về nhà
ông bàn kịch, húp bát cháo nóng thay tiệc lớn. Đấy, thuở ấy, chúng tôi làm
văn học thì đói khát, chơi nghệ thuật thì đạm bạc, nghèo nàn như vậy, mà
vẫn cười vui, không oán, không than. Trừ khi quá uất ức thì mượn vai hề
sân khấu, mượn ngòi bút ác độc chửi đổng mấy thằng vua quan bù nhìn,
mấy thằng “Tây ăn dân” đầu sỏ vài câu cho bõ ghét.
Cái đêm diễn Thế chiến quốc, trời Hà Nội sao mà rét đến chết người. Ở
rạp ấm, bước ra đường, răng đánh vào nhau. Một ông đi cạnh tôi, bỗng ôm
sát mình tôi, đi cùng cho đỡ rét. Phố tối, tôi nhìn mặt, hóa ra ông vua tướng
số tử vi Hà Nội, tên là thầy tướng Diễn, nhà phố Cầu Gỗ. Ông Diễn ít xem
cho khách tạp, chỉ thích coi tướng lũ văn nghệ mà ông gọi đùa là lũ quái
nhân. Đi đến Bờ Hồ, thốt nhiên thầy Diễn nói khẽ với tôi: “Cái ông Lan
Khai này chơi kịch thì giỏi đấy. Nhưng mà...”, ông ngừng lại, rét quá, hà
khói ở miệng ra, đứng tựa ở gốc cây, run tay châm điếu thuốc, bước đi...
Tôi nắm chặt cánh tay ông, linh cảm một cái gì gớm ghiếc lắm đây trong
câu nói lửng “nhưng mà...”. Tôi gặng: “Nhưng mà sao? Ông nói nốt đi”.
Ông Diễn im lặng một lúc nữa, sau thấp giọng: “Rồi ông coi, Lan Khai sẽ
bất đắc kỳ tử, ở tuổi 50. Suốt buổi diễn, tôi đã cố ý nhìn nhận tướng mạo
anh ấy. Tôi quyết đoán như vậy đấy. Bác cố chờ xem lời tôi nói đêm nay”.
Đến Cầu Gỗ, chia tay. Câu nói của người khác thì tôi bỏ, không cần nghĩ
ngợi. Nhưng lời lão thầy Diễn khét tiếng Hà Nội này thì tôi thấy ớn. Trong
bài viết về Vũ Trọng Phụng, tôi đã cố tình giấu một chi tiết, ngại người ta
bảo tôi là lão già mê tín. Chi tiết ấy thế này: Ông Phụng đã chuyển bệnh lao
sang thời điểm thứ hai, ông Diễn đến thăm. Không lâu sau đó, thầy Diễn
