Gặp minh chủ, Lan Khai làm việc hết sức mình. Ông ngồi ghế lớn trong
tòa soạn. Động chủ Vũ Đình Long dùng cả tòa nhà gác (xưởng in tầng
dưới) trang trí văn phòng cho các nhóm nhà văn đặc trách tạp chí Tao Đàn,
Ích Hữu, Tiểu thuyết thứ Bảy, sách nhi đồng Truyền bá, sách Phổ thông nửa
tháng ra một số. Từng nhóm nhà văn ngồi riêng biệt, mỗi nhóm có một kẻ
hầu chạy việc vặt do các nhà văn sai khiến, như mua thuốc lá, bia, rượu,
đưa thư. Các nhà văn lão thành thuộc thế hệ bút lông ngồi phòng ngoài, bút
sắt buồng trong. Cứ như là một Hàn lâm viện ở một nước châu Âu thế kỷ
cũ.
Lan Khai, lúc này đã có ghế ngồi trên văn đàn Bắc Việt, mặc dầu mang
danh chủ bút một tạp chí văn học, tiền lương tháng vẫn là số tiền quá nhỏ
nhoi không đủ cứu lũ vợ con nheo nhóc giữa cái Hà thành hoa lệ.
Chính giữa lúc hữu danh vô thực ấy, chính giữa lúc nghèo nàn chen chân
với thiên hạ giàu sang ấy, nhà văn Lan Khai, qua nhiều ngày mò mẫm vào
các thư viện Thủ đô, trở về nhà bắt đầu không ốm mà rên vì mắc nhiễm đột
ngột cái bệnh chơi sách đẹp.
Ôi chao, sách Thư viện Quốc gia, chất cao như núi, Lan Khai thấy rùng
mình. Nhớ hồi còn thiếu niên, cậu bé lâm tuyền này một mình vẩn vơ trong
khe đá, trên ngọn núi, thấy tảng đá nào hình thù quái dị thì sụp xuống, cung
kính lạy, gọi là bái thạch vị huynh. Lạy đó, là vì cậu bé sơn nhân này một
hôm nghe phụ thân vui chén kể chuyện về cái tính khí ngang tàng cao ngạo
của văn nhân tráng sĩ thời xưa vào triều không sụp lạy vua nhưng đi đường
thấy hòn đá lạ thì sụp lạy. Không phải lạy đá, mà lạy khí thiêng âm dương
của trời đất, của vũ trụ đã trải triệu triệu năm hun đúc thành đá lạ. Thật vậy,
trước kia, cậu bé Lan Khai chỉ biết vách đá cao sừng sững. Lúc này, nhà
văn sử học Lan Khai nổi da gà trước những núi sách tưởng như dài vô
cùng, cao vô tận. Núi đá lóe sáng dưới nắng nóng mặt trời. Ở đây núi sách
lóe hào quang dưới ánh đèn chiếu sáng rọi vào những nét vàng in trên lưng
sách, xếp liền nhau trùng trùng điệp điệp. Nhà văn đứng như đá mọc trước
