Chính nhờ vì năng lui tới, mà tôi được hiểu rõ cái cảnh thanh bần của
cụ Tú, và đi sâu vào cái đời sống tâm thuật của bậc lão nho này.
Nhà cụ Tú chỉ là một ngôi nhà tranh tầm thường, nằm trong một khu
vườn không rộng lắm, giữa xóm nghèo. Nhưng cả ngôi nhà lẫn khu vườn,
mãi đến nay vẫn còn lưu lại trong tôi rất nhiều kỷ niệm đẹp đẽ và nên thơ
quá.
Khu vườn của cụ Tú là cả một hoa viên. Mỗi lúc bước vào khỏi cổng,
tôi có cảm tưởng như lạc vào một rừng hoa. Và cả khu vườn như bừng sáng
lên vì cái tươi thắm rực rỡ của màu hoa, sắc lá, hơn là bởi ánh sáng mặt trời.
Thật là một thế giới thanh khiết, cách biệt hẳn với cái thế giới náo nhiệt bên
ngoài.
Tôi thường gặp cụ Tú ở giữa vườn hoa này hơn là trong nhà. Và không
bao giờ tôi quên được cái hình ảnh một ông lão râu tóc bạc phơ, nhưng quắc
thước với vầng trán cao rộng, đôi mắt hiền dịu phía sau cặp kính trắng gọng
bạc, tấm thân dong dỏng cao trong bộ đồ vải màu nâu – lúc nào cũng là
màu nâu – đứng giữa vườn hoa, bên cạnh cô cháu gái, mỉm cười với tôi. Cái
hình ảnh ấy mãi đến nay, đối với tôi, vẫn còn là cái gì biểu tượng cho cả
một đời sống tâm thuật thanh cao. Và nó thường hiện về trong tâm tưởng
tôi, giữa những phút mà cái bời bời của sóng gió nhân dục sắp muốn đánh
tan cả bao nhiêu tin tưởng của tôi, ở cái ý nghĩa thiêng liêng của cuộc đời.
Cụ Tú sống trong cảnh yên tĩnh ấy với một cô cháu gái và một người
đầy tớ già. Nhưng thực ra cụ sống với hoa nhiều hơn. Vì cụ Tú rất yêu hoa.
Trồng hoa, nuôi dưỡng, chăm sóc, theo dõi tất cả mọi diễn biến của đời hoa,
là cái thú tiêu khiển của cụ, ngoài cái thú ngâm thơ, đọc sách.
Thoạt tiên, tôi coi đó là một chuyện rất thường. Vì cái thú chơi hoa
kiểng là một thú chơi hầu hết của các cụ già phong lưu ở xứ Thần-kinh này.
Một thú tiêu khiển, mà với cái tuổi mười lăm, mười sáu, cái tuổi tinh
nghịch, thích hoạt động, tôi cảm thấy nó phiền phức, nhiêu khê, buồn tẻ ra
