Rồi như thoáng thấy tôi, ông cụ ngồi thẳng người lên :
- À, cậu Ngọc. Hay lắm. Cậu đi đây với bác. Lan đưa dù, đưa gậy cho
ông. Đừng khóc nữa.
Cụ Tú lấy cái khăn nhỏ, gói cả xấp bạc bỏ vào túi, chống gậy ra sân, ra
ngõ.
Tôi theo sau cụ. Chiều cuối đông. Trời không mưa nhưng gió lạnh lên
nhiều. Chúng tôi cùng theo con đàng đất đỏ vào phía xóm cuối phường. Tôi
đã hiểu rõ ý nghĩa của việc bán hoa. Cách đây ba hôm, xóm dưới này phát
hỏa. Có hai người bị chết, bốn năm gia đình bị cháy sạch cả nhà cửa.
Vừa đi cụ Tú vừa bảo tôi :
- Tội nghiệp Bội Lan. Nó khóc cũng phải. Nhưng biết làm thế nào. Cái
thú chơi hoa là cái thú để di dưỡng, tinh luyện tâm hồn chứ có phải chơi
hoa để ích kỷ đâu. Cái đạo yêu hoa phải đưa những kẻ được nhập diệu đến
cái đạo yêu người. Hoa có bao giờ ích kỷ đâu. Hương đấy, sắc đấy, hiến hết
cho đời rồi chết. Tạo hóa đã khéo gói ghém cái ý nghĩa của sự sống trong
lòng hoa. Yêu hoa mà quên yêu người là quái gở…
Cúi xuống lượm một nhành gai rơi giữa đàng đi, vất vào hàng rào
xong, cụ Tú lại rảo bước và tiếp :
- Mấy hôm nay băn khoăn mãi, đêm nằm không yên giấc, vì những nạn
nhân trong phường. Nhưng lúa tháng giêng, tiền tháng chạp, biết làm sao
cho có số tiền lớn kịp thời nếu không chịu bán hai chậu lan ấy. Bán hoa đã
là một cái nhục. Lại gặp phải những hạng tiểu nhân nó lên mặt eo sách
mình càng nhục thêm. Nhưng nhục mà cũng phải bán. Kể ra vác gậy đuổi
nó ra khỏi cửa là một việc dễ quá. Nhưng rồi những đứa con không cha, vợ
goá chồng, sẽ lấy gì mà ăn… Bán hai chậu lan buồn nẫu cả lòng đi. Buồn
như buồn người chết. Con Bội Lan nó khóc là phải. Nhưng để người ta khổ,
mình ngồi yên làm sao được mà ngắm hoa đã chớ !
