CON NGỰA HAI CHÂN
THẬP Bản.
« Thập », cái danh hiệu này kể cũng đã lỗi thời quá rồi. Nhưng tôi vẫn
muốn dùng nó để gọi nhân vật mà tôi sắp giới thiệu cùng các bạn độc giả.
Thuở tôi còn nhỏ, những người chung quanh tôi thường gọi thế, tôi cũng
hay gọi như thế rồi nó quen mãi cho đến bây giờ.
Tôi được biết Thập Bản ngay từ cái thời mà đất Đế đô đang còn chói
lọi, rạng rỡ màu vàng son. Cái thời mà ngai vàng, bệ ngọc trong chốn thâm
cung, cân đai, áo mão, hia hốt, bài ngà của các vị đại thần, những vành khăn
nhiễu xanh rộng lớn, cùng các thứ xiêm y thêu thùa sặc sỡ của các bà mệnh
phụ, còn tạo cho cái kinh thành này một sắc thái riêng biệt. Tôi muốn nói là
một không khí cao sang, trầm lặng, mà ở trong đó, người ta có cảm tưởng là
thời gian như ngừng hẳn lại, không đi, và chưa hề trôi chảy bao giờ, trước
cái rào rào của cuộc tiến hoá chung vĩ đại… Thuở ấy, tôi mới được mười
hai tuổi mà lão thì đã trên bốn mươi. Tôi cũng không rõ lão đã rời bỏ đồng
ruộng, luỹ tre để gia nhập vào cái hàng ngũ « linh hầu » từ lúc nào. Chỉ biết
rằng khi gia đình cha tôi dọn đến tư dinh, ở con đường Bộ Tham, thì tôi đã
thấy lão rồi. Người trong nhà đã bắt đầu gọi lão là chú Thập Bản.
« Chú Thập », một danh từ hồi đó, tôi vì quen tai, quen miệng mà
dùng, nhưng mãi về sau này, tôi mới hiểu nghĩa. Bậc chót trong hệ thống
phẩm trật của triều đình thường là dừng lại ở con số chín. Nhưng để an ủi
cái thân phận truy tuỳ của những hạng người như lão và làm tôn trưởng
thêm cái thể giá của chốn quyền môn, đẳng cấp thống trị thời bấy giờ, đã
khéo chèn thêm, dưới nấc thang thứ chín, một nấc thứ mười. Sự thực thì
con số mười, đi kèm theo với cái tên lão, không biểu thị được một chút giá
trị nào về công danh. Tuy vậy, nó cũng làm cho lão hãnh diện chán. Với
nói, lão tự thấy mình đã cách biệt với lớp dân đen lúc nhúc trong bùn lầy,
