HAI MƯƠI NĂM SAU - Trang 22

Là một kẻ bất tài, hèn nhát, lại rất tham nhũng, Mazarin đã gây công phẫn
lớn trong nhân dân và giới quý tộc. Các quan đại thần và các hoàng thân
đã dấy lên phong trào La Fronde chống lại Mazarin vả triều đình. Khi chết
Mazarin đã chiếm hữu một gia tài khổng lổ và rất nhiều bộ sưu tập nghệ
thuật quý giá đề trong các toà lâu đải cùa mình.
Trong nguyên bản thường dùng chữ "giáo chủ" để chỉ Mazarin nhưng trong
bản dịch tuỳ chỗ chúng tôi dùng chữ "giáo chủ" hoặc "tề tướng" cho rõ
nghĩa.
(3) Concini - người gốc Ý, làm thống chế Pháp, bất tài và tham lam, đã
khiến các đại thần nổi loạn Năm 1967, vua Louis XIII phải ra lệnh bắt
giam. Concini chống cự và đã bị giết chết.
(4) Ngày cưới. Người ta biết rằng Mazarin không bị một điều lệnh nào cấm
kết hôn nên đã lấy Anne d Autriche (xem các hồi ức của de Lanporter và
của quận chúa Palatin).
(5) Quận công de Beaufort - cháu nội của vua Hăngri IV một thủ lĩnh trong
phong trào La Fronde của các hoàng thân.
(6) Gaston Orléans (1608 - 1660) - quận công con vua Henri IV tham gia
những cuộc âm mưu chống lại Richelieu, rồi Mazarin.
(7) Condé (1621-1686) - một trong những tướng tài thời vua Louis XIV, đã
từng tham gia phong trào La Fronde. Thường gọi là ngài Hoàng thân.