hoa rơi, chỉ có bầy ong núi vù vù đua nhau cướp nhụy. Am chủ mời
ngồi, uống một chung trà, lại đi. Phía tả thềm điện, một lối hẹp quanh
co đi xuống, ấy là đường đi gánh nước; đường dài chừng trăm bước,
bắc một cây tre lớn làm tay vịn lan can; xuống hết đường, đến gò đá,
dưới chân gò có hai dòng nước róc rách chảy ngầm; thòng gàu dây
múc nước lên, nước trong veo mát lạnh, uống vào lạnh ghê cả răng.
Trèo lên, đi rẽ qua phía hữu, lại có một động rất cao, có một cửa đá,
nhìn vào trong mờ mờ có ánh sáng; người đi theo bảo, đi vào trong,
mái động có khe ngách mở sáng như cửa sổ vậy. Lúc ấy đương ngồi
trên thạch bàn, sực nhớ nửa năm nay nằm núp ở chùa Thiền Lâm, chỉ
thấy lô nhô những nấm mồ đống mả; nay được một phen du ngoạn,
thực đã rửa sạch cả tai mắt trông bấy lâu nay. Chỉ tiếc tòa núi đẹp thế
này mà chủ nhân không gia công giũa gọt; khiến chỗ nào cũng gai góc
dơ dáy, giun dế âu sầu; ví biết săn sóc sửa sang, thì phiến đá gốc cây,
đều phát ra sinh thú tốt đẹp vậy. Nhơn than sơn thủy sinh ra trên đời,
cũng có chỗ may, chỗ không may; ở Trung Hoa một gò đá, một dòng
khe, cũng lầu các đình đài, đua chiếm phong cảnh; rồi một phen trải
qua cao sĩ, văn nhân đề vịnh, bèn trở nên danh thắng nghìn xưa. Còn ở
nơi xó tối hang cùng, tuy đá tốt núi xinh cũng chôn vùi trong gai cỏ;
may ra chỉ làm nơi ca ngâm cho bọn tiểu mục, nơi ăn nằm cho đàn
trâu dê. Rồi một mai chẳng may bị bọn tục tử chú ý, bố trí quê mùa,
điểm trang dơ dáy, làm cho thần núi thất kinh, khách qua đường ái
ngại, thì lại đáng tiếc biết chừng nào.
Cuộc du lãm hôm nay, không có thơ không được, ít ra cũng phải
vì non động ghi danh. Biết đâu nghìn năm sau, nơi rừng bụi hoang vu,
chẳng trở nên phồn hoa đô ấp; ve than dế khóc, chẳng đổi ra xướng
hát đờn ca; thì danh của núi này, từ ta gây dựng, phải có một vài bài
thơ để phẩm đề.
Có kẻ bảo, nếu muốn đi xuống, có thể đi theo thang “trăm
trượng”, đường sau núi để về chùa. Ta bảo: “Thôi thôi, hãy lưu liên
vài ngày, để xem khắp phong cảnh núi này, cần chi phải vội vàng như
thế”.
