chỗ biết lòng nhau; chỉ biết nhau ngoài mặt, chưa chắc đã biết lòng
nhau vậy.
Quản Trọng nói rằng: “Bào Tử cho ta chẳng phải tham lam”. Ý
ông cho kẻ nào hay làm lợi cho ta tức là bạn tri âm. Thế thì tâm thuộc
lợi hay sao? Dự Nhượng nói rằng: “Trí Bá lấy tư cách quốc sĩ đãi ta, ta
cũng lấy tư cách quốc sĩ đền đáp lại”. Ý ông cho kẻ nào làm rạng danh
ta, tức là bạn tri âm. Thế thì tâm thuộc danh hay sao? Nói một cách
khác, không dối chẳng chơi, không quen chẳng bạn, cả thiên hạ nhao
nhao, ai cũng nói anh nọ anh kia là bạn tương tri của ta; phải, tương tri
thực, nhưng đã chắc gì tri tâm đâu?
Nếu quả tương tri và tri tâm, như Khổng Tử sanh sau đời Đường
Ngu Hạ Thương, cách nhau hơn nghìn năm, chưa từng biết mặt Tam
vương Ngũ đế, nhưng vẫn biết “đạo tâm duy vi”. Như thầy Đại Trí
sanh ở đời nhà Lương bên Trung Quốc, cách Tây Trúc, Linh Thứu174
rất xa, chẳng biết mặt Thích Ca Văn Phật bao giờ, nhưng vẫn thấy
“nhất hội nghiễm nhiên chưa tan”, như thế thực khá gọi tri tâm vậy.
Lão tăng cùng phò mã đến nay chưa từng biết mặt nhau, nhưng vẫn
biết lòng trọng đạo của phò mã, biết lòng chưa biết mặt, ai bảo chẳng
phải tương tri. Lòng trọng đạo của phò mã, ở hương đảng, ở triều
đình, ở Thuận Hóa, ở đâu người ta cũng ca ngợi. Quý công gửi quà
tặng cho lão tăng, thiên hạ ai lại chẳng biết. Chỉ thẹn kẻ phương ngoại
lão hủ này, chẳng có trí thức gì đáng kể, sao lại mong được quá yêu
như vậy. Nay có chuyết họa một bức, chuyết lục một bộ, xin kính dâng
thanh giám, tuy lời thô nét vụng, cũng chút tỏ thành tâm của lão tăng,
xin phò mã mỉm cười thâu nhận, lão tăng rất lấy làm vinh hạnh vô
cùng.
Ngày ấy chưa kịp chầu hầu tôn giá, vội vã cáo về, chẳng may lại
bị trở gió, chưa hoàn sơn được, phải tạm lưu lại Hội An. Nay Quốc
vương sai nội quan vào thôi thúc hai ba lần khiến ta ra Thuận Hóa.
Lão tăng đã sắp sửa phu ngựa, chờ ngày qua đèo, ước độ qua rằm
tháng Mười sẽ ra đến chùa Thiên Mụ; cơ duyên trời khiến, gặp gỡ có
