II.
TIỂU SỬ CỦA THÍCH ĐẠI SÁN
huộc về danh hiệu của Thích Đại Sán, Đại Nam liệt truyện tiền
biên (quyển 6) chép rằng: Thạch Liêm hòa thượng (
石濂和尚) hiệu Đại
Sán Hán Ông (
大汕厂翁) người tỉnh Chiết Giang, nhà Thanh. Xét chữ
tên Thạch Liêm. Sách Hoa di biến thái chép làm Thạch Liên (
石 蓮 ),
ngoài biệt hiệu Đại Sán và Hán Ông, tục thường lại gọi Thạch đầu đà (
石
頭陀). Còn thuộc về quê quán, bài tựa của Tăng Sán trong Ly lục đường
tập, tư tập của Đại Sán, chép rằng: “Hòa thượng người Cửu Giang đồng
làng với tôi”, cũng trong tập ấy bài tựa của Đào Huyên chép rằng: “Tôi
nghe nói hòa thượng nguyên quán ở Giang Hữu và đến Quảng Châu
thuyết pháp v.v.” Ngoài ra, hoặc bảo ông người Lãnh Nam, hoặc bảo
người Ngô, hoặc bảo Giang Nam hoặc bảo Trì Châu, hoặc bảo Tô Châu,
hoặc bảo Nam Kinh, các thuyết, phân vân chưa biết thuyết nào đúng. Cứ
theo thiển kiến của tôi, trong các thuyết ấy, nên lấy thuyết Chiết Tây có
thể đúng hơn. Xét hai bài tựa của họ Tăng, họ Đào bảo Cửu Giang, bảo
Giang Hữu thì cũng đều thuộc Giang Tây, hình như đều là chữ “Chiết
Tây” nói nhầm. Vả lại, Đại Sán năm về già bị bắt giải về nguyên quán,
giữa đường mất tại Thường Sơn thuộc Tây Nam tỉnh Chiết Giang (tường
thuật ở đoạn sau). Chiết Tây tức Chiết Tây lộ đời nhà Tống, lấy Hàng
huyện làm lỵ sở, tức một dải Hàng Gia hồ ngày nay, nơi ấy cũng tiếp liền
với Tô Châu (tức Ngô), có lẽ vì thế mà bảo nhầm là Giang Nam.
Thứ nữa, thuộc về tài cán của Đại Sán, Đại Nam liệt truyện tiền
biên chép tiếp, rằng: “Bác nhã, khôi ngô, phàm các môn tinh tượng,
luật lịch, diễn xạ, lý số, triện lệ (viết chữ), đơn thanh (vẽ), môn nào
