III.
CUỘC DU HÀNH QUẢNG NAM CỦA
THÍCH ĐẠI SÁN
ói về chính truyện, hiện tại chúng ta thuật lại đầu đuôi câu
chuyện lữ hành Quảng Nam của Đại Sán. Đại Nam liệt truyện tiền biên
(quyển 6) chép tiếp rằng:
“Anh Tông hoàng đế thường khiến Tạ Nguyên Thiều qua Tàu
cầu cao tăng, nghe Liêm giỏi thiền học, bèn qua thỉnh cầu. Liêm
mừng, cùng Nguyên Thiều vượt biển qua Nam, đã đến nơi, cư trú tại
chùa Thiên Mụ. Hiển Tông hoàng đế thường vời ông vào ra mắt, cùng
đàm luận thiền giáo. Hoàng thượng trọng sự học uyên bác của ông, rất
yêu quý kính lễ, ông khéo tùy việc can gián, cũng có bổ ích”.
Đoạn văn ấy cho chúng ta ấn tượng như sau: Lúc Anh Tông (tức
Nghĩa vương Phúc Trăn, 1687-1691) còn tại thế, từng khiến Tạ
Nguyên Thiều qua Quảng Đông rước Thích Đại Sán. Sau khi đến
Thuận Hóa, Đại Sán ở chùa Thiên Mụ. Kịp đến ngày Hiển Tông (tức
Nguyễn Phúc Châu) kế vị, mới hằng vời ông ra mắt và rất được Hiển
Tông kính trọng. Thực ra đoạn văn ấy truyền chép có hơi không đúng,
có nhiều chỗ cần đến sự đính chính của chúng ta. Nay trước hết xin
lược thuật sự tích của Tạ Nguyên Thiều. Đại Nam liệt truyện tiền biên
(quyển 6) truyện Tạ Nguyên Thiều chép rằng:
“Tạ Nguyên Thiều, tự Hoán Bích, người huyện Trình Hưng, phủ
Triều Châu, tỉnh Quảng Đông, năm 19 tuổi xuất gia tu chùa Báo Tư,
làm đồ đệ của Khoáng Viên hòa thượng. Thái Tông hoàng đế Ất Tỵ
năm thứ 17 (1665) Nguyên Thiều đi theo thuyền buôn qua Quảng
