Vui chơi kẻo phụ bầu trăng sáng,
Dâu bể bàn chi chuyện viển vông.
Bài thứ 5
Phương trượng ba gian lợp bạch mao,
Đồng xanh nửa mẫu tiếp gò cao,
Ven cồn rau cỏ quanh năm thiếu,
Ngoài ngõ tre gai tứ phía rào.
Hay bệnh việc đời theo quấy nhiễu,
Tránh rầy, miệng thế lại xôn xao.
Ngày về, Hà Lạc thăm tin gió,
Được quẻ trùng ly đệ lục hào.
Thầm bảo, chắc chừng một vài tháng sau, sẽ được an cư. Qua
ngày sau, chừng canh ba, nghe ngoài cửa có tiếng ồn ào, thì ra một
viên Nội giám, hai viên bộ Công, dẫn đến vừa lính vừa thợ chừng
nghìn người để xây dựng nhà cửa. Mờ sáng, kẻ vác tre, người vác gỗ,
kẻ đánh tranh, người vót mây, lại có người cuốc đất đắp nền, hoặc leo
lên mái nhà gọi nhau, hoặc đào hầm đất đi xuống. Từ sáng đến tối,
liền ba ngày đêm, cất xong một tòa phương trượng năm gian ba mươi
hai cột, bốn phía có hành lang; vách tường, rầm thượng, rầm hạ đều
bằng ván; và một nhà hậu liêu năm gian, hai mươi cột, cũng đồng thời
làm xong. Nhơn hỏi chuyện, biết rằng, trong nước trăm thứ thợ đều do
quân nhơn làm. Mỗi năm vào khoảng tháng Ba, tháng Tư, quân nhơn
đi ra các làng, bắt dân từ 16 tuổi trở lên, những người thân thể cường
tráng, đóng gông lại bằng một cái gông tre hình như cái thang nhưng
hẹp hơn, để giải về phủ sung quân; vào quân đội rồi, mỗi người bắt
chuyên học một nghề, kẻ phân phái đi theo các chiến thuyền để luyện
tập; có chiến tranh đem ra đánh giặc, lúc vô sự ở theo vương phủ làm
xâu; tuổi chưa đến 60, chẳng được về làng cùng cha mẹ vợ con đoàn
tụ; hằng năm, thân thích đem áo quần vật thực đến thăm mà thôi. Vì
cớ ấy, những dân còn lại ở nhà, toàn gầy yếu tàn tật, chẳng có mấy
người mạnh mẽ. Cha mẹ sợ con phải đi lính, vừa lớn lên tức cho vào
chùa làm sãi, hầu mong trốn tránh việc quan; do đó bọn khoác áo nhà
