HẢI NGOẠI KỶ SỰ - Trang 44

người tự ngăn mình, thành ra dối người chính là tự dối mình vậy. Nhất
thiết chẳng biết giống gì là kinh luận giáo điển, tự phụ sáng suốt,
chẳng hề nhắc nhở đến Phật Như Lai, cho đến công việc hành động
bình thường, cũng làm ngơ chẳng hề lý luận; chỉ ham danh trục lợi, tự
tiện an nhàn; dưới mắt không người, ngoài miệng khoe khoang mà
trong bụng trống rỗng. Phải biết rằng người sinh ở đời, trừ những bậc
thượng căn thượng trí, mới có thể vào chốn trần lao ngũ trọc67, chẳng
cần giữ gìn cũng không đến đỗi tiêm nhiễm bợn dơ; còn những căn
khí trung đẳng, phải nhờ sư trưởng nung đúc rèn luyện mới có thể
thành công. Ngày xưa đức Phật thuyết pháp trên hội Niết bàn, trăm
vạn ức chúng, một lúc thảy đều khế ngộ; chẳng phải người nay kém
thông minh không bằng người xưa, chẳng qua do người xưa ngày
thường nhờ có điều độ tập rèn, huấn luyện có phương pháp. Nay xem
người bản quốc, có lòng tin rất kiên cố, chùa chiền khắp xứ, sãi vãi
đầy đoàn, há phải thiếu kẻ tu hành có căn tính linh lợi; cớ sao ba môn
học Tôn, Luật, Luận, không có một người chỉ vẽ, khiến đại chúng mịt
mờ, đắm đuối trong tà tịch tình si; túng sử tập tục mê lầm, cũng ắt có
một lần phát niệm trở về với ánh sáng; khốn nỗi những tiền bối sư
trưởng chẳng những chẳng khích lệ hướng dẫn, lại còn khuôn phép
chẳng chỉnh đốn, dạy dỗ không ra trò; hỗn loạn hồ đồ, chỉ muốn tìm
xét dĩ vãng, liệu trước tương lai, rồi xua đuổi tất cả hiện tại, chẳng
muốn cùng người thay cũ đổi mới. Thường thường nhơn tình hướng
lên bực trên nghịch mà khó, đi xuống chỗ thấp thuận mà dễ; nếu chẳng
có người xem chừng dạy dỗ, tùy bệnh cho thuốc, dìu dắt cho đúng
đắn, thì tự nhiên cứ thuận chiều đi xuống với tà tịch thói quen. Người
ta bảo rằng đuổi chim vào rừng, đuổi cá xuống vực là vậy đó. Cho nên
từ xưa đặt ra lề lối phép tắc để ngăn ngừa, khuyến khích khiến kẻ học
giả ngoài nhờ thầy dạy, trong gắng chí dùi mài, dần dần đều thấm
nhuần pháp hóa. Đến ngày nay, thiên đạo suy vi, thuần phong tiêu tán;
có kẻ giày cỏ chưa mang qua một đôi, cửa chùa chưa bước qua hai
bậc, một mai ra làm thầy người, sợ người ta biết rõ chân tướng, làm bộ
lim dim nhắm mắt, sửa giọng thanh cao, làm trò giải thoát, tham lam