HÀN PHI TỬ - Trang 127

Rồi ở Triệu :
“Họ cầu hoà với Tần thì có thể xây cất đài cao, sửa sang cung đẹp (…) rồi
khi có cái họa vì Tần thì bỏ mặc vua” (Triệu II 1).
(…) Nhưng chính Tô Tần muốn dụ vua các nước đó (Sở, Triệu…) theo kế
hoạch hợp tung cũng hứa dâng họ những sản phẩm, bảo vật cùng gái đẹp
của nước mà Tô đương phụng sự. Cho nên thời đó đường cái nườm nượp
xe ngựa của các vị sứ thần mà xe nào cũng chở đầy vàng bạc gấm vóc…”
(Chiến Quốc sách – trang 67,68 – Lá Bối – 1972).
Vua quan nước Hàn cũng bị bọn biện sĩ đó mê hoặc, thao túng nên mỗi
ngày một suy, Hàn Phi đau xót nên trong thiên Ngũ đố cảnh cáo nhà cầm
quyền:
“Quần thần bàn về đối ngoại, nếu không chia ra hai phe hợp tung và liên
hoành thì cũng nhân có mối thù với nước khác mà mượn sức mình để trả
thù. Hợp tung là liên hợp các nước yếu (tức lục quốc) để đánh một nước
lớn (Tần) ; liên hoành là thờ một nước mạnh để đánh các nước yếu, hai phe
đó đều không duy trì được quốc gia.
"Bọn bề tôi nói chuyện liên hoành đều bảo: "Không thờ nước lớn thì tất bị
địch xâm lược." Thờ nước lớn đâu phải là nói suông, tất phải đem bản đồ
nước mình và ấn của các quan giao cho nước lớn để xin họ phân phát.
Dâng bản đồ thì nước bị cắt xén, giao ấn thì danh phận bị hạ thấp; đất đai bị
cắt xén thì yếu đi, danh phận bị hạ thấp thì chính trị rối loạn. Vậy là theo
chủ trương liên hoành để thờ nước lớn, lợi chưa thấy mà đã thấy mất đất và
loạn chính.
“Bọn bề tôi nói chuyện hợp tung đều bảo : “Không cứu nước nhỏ mà đánh
nước lớn thì thiên hạ sẽ bị thôn tính mà thiên hạ mất thì nước mình nguy,
nước nguy thì vua hoá thấp hèn”. Cứu nước nhỏ chưa chắc đã bảo tồn được
nước đó mà đành nước lớn vị tất đã không có sự sơ hở (?), có sự sơ hở thì
sẽ bị nước khác chế ngự. Xuất quân thì quân thua, lui về thì thành bị phá.
Vậy là theo chủ trương hợp tung để cứu nước nhỏ, lợi chưa thấy mà đã mất
đất thua quân.
“Kẻ chủ trương thờ nước mạnh chỉ mong nhờ thế lực nước ngoài để có
quan chức lớn ở trong nước; kẻ chủ trương cứu nước nhỏ chỉ mong muốn