HÀN PHI TỬ - Trang 133

Vì vậy phải cấm ngặt mọi cái học tư, chỉ dạy cái học công, tức pháp luật:
“Một nước có minh chủ thì không dùng văn học trong sách, chỉ lấy pháp
luật mà dạy dân, không dùng lời của các tiên sinh (các học giả như các Tắc
hạ tiên sinh) chỉ dùng quan lại làm thầy (dạy pháp luật). Không có bọn hiệp
khách hung hãn, chỉ chém được đầu giặc mới là dũng cảm. Nhờ vậy dân
trong nước hễ đàm luận là căn cứ theo pháp luật, hễ hành động là hướng về
sự lập công, sự dũng cảm đem dùng hết vào việc quân mà thời bình thì
nước giàu, lúc có giặc thì binh mạnh. Đó là cái vốn để lập vương nghiệp”.
故 明主 之 國、 無 書簡 之 文、 以 法為 教； 無 先 王之 語、 以 吏 為
師；無 私劍 之 捍、 以斬 首 為 勇。 是 以境 內 之民、 其言 談者 必
軌 於 法、動 作 者 歸 之 於功、 為 勇 者 盡之 於 軍。 是故 無事 則 國
富、 有事 則 兵 強、 此 之謂 王 資。
(Cố minh chủ chi quốc, vô thư giản chi văn; dĩ pháp vi giáo; vô tiên sinh
ngữ, dĩ lại vi sư; vô tư kiếm chi hãn, dĩ trảm thủ vi dũng. Thị dĩ cảnh nội
chi dân, kỳ ngôn đàm giả tất quĩ ư pháp, động tác giả qui chi ư công, vi
dũng giả, tận chi ư quân, thị cố võ sự tắc quốc phú, hữu sự tắc binh cường,
thử chi vị vương tư – Ngũ đố).
Nghĩa là những kinh, thư của Khổng Tử, Mặc Tử, Lão tử… phải bỏ hết ráo,
các trường của phái này phái nọ phải đóng cửa hết (ngay cả trường của
Tuân tử cũng vậy).
Thiên Vấn biện, giọng của Hàn còn cương quyết hơn:
“Trong nước của một vì minh quân thì lệnh là lời rất quí, pháp luật là việc
rất thích đáng. Cho nên lời nói và việc làm mà không theo pháp lệnh thì
phải cấm”.
明主之國，令者，言最貴者也；法者，事最適者也。言無二貴，法不
兩適，故言行而不軌於法者必禁。
(Minh chủ chi quốc, lệnh giả ngôn tối quí giả dã; pháp giả sự tối thích giả
dã. Ngôn vô nhị quí, pháp bất lưỡng thích, cố ngôn hành nhi bất quĩ ư pháp
lệnh giả, tất cấm).
Còn trong một nước loạn thì “vua ban lệnh mà dân lấy văn học để chê bai,
công sở có pháp luật là dân lấy hành động riêng để sửa pháp luật theo ý
mình, vua làm loạn pháp lệnh mà trọng trí lược, hành vi của bọn học giả, vì