HÀN PHI TỬ - Trang 136

nhân và thương nhân (nhờ giàu có) không còn thấp hèn nữa. Của gian và
đồ gian được dùng ở chợ thì thương nhân tất nhiều. Tiền của họ tích tụ
được nhiều gấp bội nhà nông mà địa vị của họ lại cao hơn nông gia và
chiến sĩ, như vậy thì chiến sĩ tất ít mà bọn con buôn phải nhiều” (Ngũ đố).
Hàn bênh vực tân địa chủ, ghét thương gia, nhưng thương gia giàu có rồi
thì tất mua đất mà thành tân địa chủ, lúc đó ông đối với họ ra sao?
Rốt cuộc, Hàn cũng giữ truyền thống trọng sĩ và nông, công thương; chỉ
khác giai cấp sĩ của ông chỉ gồm pháp thuật chi sĩ và chiến sĩ, còn các kẻ sĩ
khác (Nho sĩ, biện sĩ, hiệp sĩ…) đều phải diệt cho hết.
Tóm lại, quốc gia lí tưởng của Hàn Phi là một nước:
- Theo chế độ quân chủ chuyên chế; vua có uy thế tuyệt cao, nắm hết
quyền hành, đích thân chế ngự quần thần, không ủy một chút quyền cho ai
cả.
- Theo chủ nghĩa pháp trị: ai cũng phải theo pháp luật, kể cả vua, chí
công vô tư, mà không dùng nhân nghĩa, tình cảm.
- Thống nhất về tư tưởng, không dung nạp các “tư học” tức các học
thuyết trái với chủ trương của chính quyền, cấm sự tranh biện và chỉ dạy
pháp luật cho dân thôi (thầy học là các quan lại).
- Trọng nông và ức (gìm) công thương).
- Trọng vũ lực theo chủ nghĩa quân quốc militarisme.
Trong một quốc gia như vậy, không có năm hạng “mọt” này:
1 – “Bọn học giả khen đạo tiên vương, tạ khẩu là trọng nhân nghĩa, trau
chuốt dung mạo, y phục và lời ăn tiếng nói để làm loạn pháp độ, làm mê
hoặc lòng vua chúa” (ám chỉ Nho gia);
2 – “Bọn du sĩ dùng thuyết gian trá, mượn thế lực của nước ngoài để đạt
được tư lợi, làm thiệt hại cho quốc gia”;
3 – “Bọn đeo gươm tập hợp đàn em, lập tiết tháo để nổi danh mà phạm cấm
lệnh” (ám chỉ Mặc gia);
4 – “Bọn thị thần nịnh bợ, tích tụ tài sản, ăn hối lộ, mượn cái thế của nhà
cầm quyền mà xin miễn dịch cho kẻ hối lộ họ”;
5 – “Bọn thương gia và công nhân sửa lại những đồ xấu xí, tích trữ những
vật thường dùng để đợi thời bóc lột cái lợi của nông phu”. (Ngũ đố)