Còn sáu hạng “sĩ” có hại cho nước mà lại được người đời khen, thì cũng
phải diệt:
1 – Hạng “sĩ quí trọng sự sống”, sợ chết, trốn tránh hoạn nạn, hàng giặc.
2 – Hạng “sĩ Văn học” lập nên học thuyết làm trái pháp luật;
3 – Hạng “sĩ tài năng” ở không, ăn bám
4 – Hạng “sĩ biện trí” nói quanh co bậy bạ.
5 – Hạng “sĩ dũng cảm” hung bạo, giỏi đâm chém người.
6 – Hạng “sĩ hào hiệp” cứu sống giặc, giấu diếm kẻ gian (không cáo gian).
Trong quốc gia lí tưởng đó của Hàn, thương mại chỉ là trao đổi ít hàng hóa
thường dùng, công nghệ cũng chỉ để chế tạo ít dụng cụ cần thiết, mĩ nghệ
không có, không có âm nhạc, ca hát, trường học, nếu có thì cũng chỉ để dạy
một số ít người biết đọc, biết viết, thuộc pháp luật để làm quan và giảng
giải các pháp lệnh cho dân. Để trị nước, vua chỉ cần giữ cái thế, thi hành
pháp luật và khéo dùng thuật chế ngự bề tôi. Trong những chương sau,
chúng tôi sẽ lần lượt xét ba vấn đề đó: thế, pháp và thuật.
Chú thích
Mới gặp Mạnh Tử lần đầu, Lương Tương vương đã hỏi ngay : “Thiên hạ
làm sao yên định được ?”. Lại hỏi : “Ai gom được về một mối?”. Mạnh tử
đáp : “Ông vua nào không ham giết người (nghĩa là thi hành nhân nghĩa)
thì gom được về một mối”. (Mạnh Tử - Lương Huệ vương - thượng – bài
6).
Nguyên văn là đảng, một khu có 500 nhà là một đảng. Cũng có thể là
đoàn thể.
Trong bộ Đại cương Triết học Trung Quốc, quyển hạ trang 195 (Cảo
Thơm 1966) chúng tôi dịch là “hiện từng chùm”. Nhưng nhiều học giả đã
cho chữ “đảng hiện” nên sửa là “thảng hiện” vì không bao giờ các sao xuất
hiện từng chùm cả.
