« Thiên hạ đều cho đạo của Nghiêu Thuấn là phải mà theo, vì vậy mới có
những vụ thí vua, không coi cha là cha. Nghiêu, Thuấn, Thang, Võ đã phản
lại nghĩa vua tôi, làm loạn sự giáo hóa đời sau . ( Nghiêu làm vua mà lại
làm cho bề tôi ( tức Thuấn ) thành vua của mình ; Thang, Võ mà làm vua
mà lại thí chúa, chém thây chúa
. Vậy mà thiên hạ lại khen, cho nên
thiên hạ đến nay vẫn không trị ».
天下皆以孝悌忠順之道為是也，而莫知察孝悌忠順之道而審行之，是
以天下亂。皆以堯、舜之道為是而法之，是以有弒君，有曲於父。
堯、舜、湯、武，或反君臣之義，亂後世之教者也。堯為人君而君其
臣，舜為人臣而臣其君，湯、武為人臣而弒其主、刑其尸，而天下譽
之，此天下所以至今不治者也。
( Thiên hạ giai dĩ hiếu đễ trung thuận chi đạo vi phụ dã, nhi mạc tri sát
hiếu đễ trung thuận chi đạo nhi thẩm hành chi, thị dĩ thiên hạ loạn. Giai dĩ
Nghiêu Thuấn chi đạo vi thị nhi pháp chi, thị dĩ hữu thí quân, hữu khúc
phụ. Nghiêu, Thuấn, Thang. Vũ hoặc phản quân thần chi nghĩa, loạn hậu
thế chi giáo giả dã. Nghiêu vi nhân quân nhi quân thần kỳ thần, Thuấn vi
nhân thần nhi thần kỳ quân ; Thang, Võ vi nhân thần nhi thí kỳ chủ, hình kỳ
thi, nhi thiên hạ dự chi, thử thiên hạ sở dĩ chí kim bất trị giả dã)
Vậy vua dù là tàn bạo như Kiệt, Trụ, bề tôi cũng không được đánh giết,
đánh giết tức là trái đạo bề tôi, là nghịch thần chứ không bảo là cứu vớt dân
được ; còn Nghiêu nhận ngôi vua cũng là trái đạo bề tôi. Tôn quân đến vậy
là cực điểm, trái hẳn với chủ trương của Nho gia.
3 – Sau cùng quy kết thứ ba của chủ trương trọng sự cưỡng chế ; đó là hai
cái «cán », hai quyền bính ở trong tay nhà vua, của riêng nhà vua. Muốn
cho nước trị thì vua chỉ cần dùng thưởng phạt chứ không cần dùng giáo
hóa, lễ nhạc. Đây cũng là một điểm trái hẳn với Nho giáo. Nho giáo dùng
sức để giáo hóa dân dã, kẻ nào không thể cảm hóa bằng đức được thì mới
bất đắc dĩ phải dùng đến hình phạt .
Khổng tử bảo :
« Bậc Thái thượng (tức cao nhất ) lấy đức dạy dân, mà lấy lễ tề dân (tề là
sửa lại cho ngay ). Bậc thứ nhì lấy chính sự mà khiến dân và lấy hình
(phạt) mà ngăn cấm : hình đặt ra nhưng không dùng đến. Chỉ có lúc hóa
