(Minh chủ chi lại, tể tướng tất khởi ư châu bộ, mãnh tướng tất phát ư
tốt, ngũ… Thiên quan tập cấp, tắc quan chức đại nhi dũ trị - Hiển học).
Thiên Vấn Điền chép một cố sự để giải thích qui tắc đó.
Từ Cừ hỏi Điền Cưu sao lại bắt một danh tướng là Nghĩa Cừ mới đầu phải
làm chức trưởng đồn, ông Công Tôn Đàn Hồi, một bậc hiền minh, phải
xuất thân từ một chức ở châu quận. Điền Cưu đáp: vì cần phải thử tài họ,
nếu không thì có thể lầm vì những lời biện thuyết của họ mà nước sẽ suy
vong như trường hợp nước Sở dùng Tống Cô làm tướng soái, nước Ngụy
dùng Phùng Li làm tướng quốc.
Cách dùng người như vậy hiện nay được đa số các xí nghiệp lớn áp dụng:
một kĩ sư tập sự dù có bằng cấp cao cũng phải qua một cuộc trắc nghiệm để
dò xét tình hình, khả năng đã, rồi mới được giao một công việc thấp trong
xí nghiệp, rồi từ địa vị đó càng ngày càng tiến lên những chức vụ quan
trọng hơn. Như vậy các kĩ sư sẽ hiểu biết rõ mỗi ngành hoạt động, sau mới
có đủ tư cách và kinh nghiệm để điều khiển.
2- Không cho kiêm nhiệm : Phải phân công rõ ràng, mỗi người lãnh một
chức vụ, hoàn toàn chịu trách nhiệm về chức vụ đó thôi. Không phải là
chức vụ của mình thì không được làm dù biết việc đó có ích cho nước. Hàn
Phi rất ngại sự vượt chức; bề tôi mà vượt chức thì không sao kiểm soát
được, mối loạn do đó mà ra. Vượt chức là trái với nguyên tắc “hình danh”
(hình vượt danh).
Thiên Nhị bính, Hàn chép truyện Hàn Chiêu hầu nằm ngủ, viên quan coi về
mão sợ ông lạnh, lấy áo đắp cho ông; khi thức dậy ông phạt viên quan coi
về áo vì không làm nhiệm vụ, lại phạt cả viên quan coi về mão vì vượt chức
vụ. “Không phải là ông không sợ lạnh, nhưng ông cho rằng bề tôi vượt
chức vụ thì hại còn hơn là mình bị lạnh… Hễ vượt chức vụ thì chết”.
(
越官則死 Việt quan tắc tử)
3- Đã giao trách nhiệm cho một người nào rồi thì đừng dùng một kẻ khácđể
dòm ngó kẻ đó.
Đầu thiên Nam diện, Hàn viết:
“Cái lỗi của bậc vua chúa là đã giao trách nhiệm cho một bề tôi rồi lại dùng
