Không tham nghiệm được mà cứ xác định là ngu; không xác định được mà
dùng làm chứng cứ thì là lừa gạt người ta. Vậy căn cứ vào các tiên vương
mà theo đạo Nghiêu, Thuấn, nếu không phải là ngu cũng là lừa gạt thiên hạ.
Cái học ngu và gạt người ấy, hỗn tạp và mâu thuẫn ấy, bậc minh chủ không
chấp nhận.
孔子、墨子俱道尧、舜，而取舍不同，皆自谓真尧、舜，尧、舜不复
生，将谁使定儒、墨之诚乎(...)無參驗而必之者、愚也，弗能必而據
之者、誣也。故明據先王，必定堯、舜者，非愚則誣也。愚誣之學，
雜反之行，明主弗受也。
(Khổng Tử, Mặc Tử câu đạo Nghiêu Thuấn nhi thủ xả bất đồng, giai tự vị
chân Nghiêu Thuấn; Nghiêu Thuấn bất phục sinh, tương thùy sử định Nho
Mặc chi thành hồ (…) Vô tham nghiệm nhi tất chi giả, ngu dã; phất năng
tất nhi cứ chi giả, vu dã. Cố minh cứ tiên vương, tất định Nghiêu Thuấn
giả, phi ngu tắc vu. Ngu vu chi học, tạp phản chi hành, minh chủ phất thụ
dã).
“Phi ngu tắc vu” và “ngu vu chi học” đã thành những thành ngữ chúng ta
thường gặp trên sách báo Trung Hoa. Lời mạt sát của Hàn Phi xác đáng,
gọn mà mạnh, nhằm vào hầu hết các triết gia thời đó chứ không phải riêng
Nho gia, Mặc gia vì cả Đạo gia, Danh gia cũng có tật viện Nghiêu Thuấn
để chống đỡ học thuyết của họ. Họ đã chụp lên Nghiêu Thuấn đủ các thứ
mũ, phái nào cũng đưa hai ông ấy lên làm ông tổ.
