Nhưng chúng tôi cũng tự hỏi: Hàn vốn ghét thói ngụy biện của Danh gia
mà sao lần này lại cao hứng dùng thuật đó? Kể cũng đáng ngờ.
Sau cùng, điểm này quan trọng nhất: Hàn Phi có công làm cho thể văn nghị
luận của Trung Hoa thời Chiến Quốc rất mực phong phú, có đủ hình thức.
Ông tập đại thành của người trước, dùng.
- Hình thức vấn đáp trong Luận ngữ, Mạnh tử, như trong các thiên
Định pháp, Vấn biện. Thiên Định pháp đáng coi là mẫu mực. Ông tưởng
tượng một người ngồi đối thoại với ông, người đó hỏi, ông đáp, lại hỏi nữa,
lại đáp nữa, như vậy ba lần. Nhờ cách đó, ông xét được mọi khía cạnh của
vấn đề, mà chúng ta đọc không thấy chán.
- Hình thức cố sự và ngụ ngôn như trong sáu thiên Nội, ngoại trừ
thuyết. Chúng tôi chỉ xin giới thiệu hai trong vô số truyện lí thú, một truyện
là cố sự về Ngô Khởi, một viên tướng đạt tới tuyệt đỉnh qui tắc Đắc nhân
tâm:
“Ngô Khởi làm tướng quốc nước Ngụy, đánh Trung Sơn. Quân sĩ có người
bị nhọt, ông quì xuống tự hút mủ cho. Mẹ anh ta đứng bên khóc. Có người
hỏi:
- Tướng quân đối với con bà như vậy, sao bà lại khóc?
Đáp:
- Ngô Khởi đã hút mủ vết thương của cha nó, mà cha nó chết (vì cảm
mối tình đó, hi sinh đánh giặc cho Ngô Khởi). Nay nó lại sẽ chết mất thôi,
vì vậy mà tôi khóc”.
