là hùng biện; không được giao cho trách nhiệm mà tự khoe rằng mình cao
thượng. Các vua chúa đời nay bị mê hoặc vì lời nói của họ, bị gạt vì sự cao
ngạo của họ mà tôn quý họ, như vậy là không đợi họ có nhìn thấy không
mà đã tin chắc mắt họ sáng, không đợi họ đáp được không mà đã tin chắc
họ có khẩu tài, tức như không biết rõ được ai đui ai câm vậy. Bậc minh chủ
nghe ai nói thì xét xem lời nói của họ có dùng được không, thấy ai làm thì
xét xem có kết quả không, như vậy thì các học thuyết trống rỗng đời xưa
không còn được đem ra bàn, mà các hành vi kiêu căng, gạt người không
còn được tô điểm nữa.
Chú thích:
Hàn Phi ám chỉ các triết gia, học giả - như thầy trò Mạnh Tử - tới nước
nào – như Tề, Lương chẳng hạn – cũng được vua trọng đãi.
Nguyên văn mâu tri, bốn năm học giả, mỗi nhà giảng một khác, mà
không nhà nào giảng xuôi cả; chúng tôi tạm theo Trần Khải Thiên mâu
cùng nghĩa với mậu là lầm, bậy.
Ám chỉ bọn "danh gia".
Tăng Sâm, môn sinh của khổng tử, nổi tiếng là hiền. Sử Ngư, một đại
phu nước Vệ, được Khổng tử khen là ngay thẳng. Tương truyền ông can
vua, vua không nghe, khi chết bảo vợ con đem xác bỏ ngoài đồng để vua
động lòng mà tỉnh ngộ.
chữ Kim có thể trỏ một lạng vàng, một đồng tiền vàng, lại có thể trỏ một
cân, một lượng, một đồng tiền bằng đồng.
