vầy.
c/ Lỗ Ai công hỏi Trọng Ni:
- Sách Xuân Thu chép: “Mùa đông, tháng chạp, sương rơi, cỏ không chết
khô”, là muốn nói gì vậy?
Trọng Ni đáp:
- Lời đó có nghĩa rằng có thể diệt (để cho chết khô) mà không diệt. Nên
diệt mà không diệt thì đào, mận (đáng lẽ có trái vào mùa hè, lại) có trái vào
mùa đông. Trởi mất đạo trời (trái thời tiết) thì cây cỏ cũng phạm vào,
huống hồ là vua chúa (nếu mất đạo thì tất bị bề tôi lấn).
d/ Theo phép nhà Ân thì kẻ nào đổ tro ra ngoài đường thì bị trị tội, Tử
Công cho vậy là nghiêm khắc quá, hỏi Trọng Ni. Trọng Ni đáp: “(Không),
như vậy là biết đạo trị nước. Đổ tro ra ngoài đường thì nó bay lên, phủ cả
người ta,
người ta tất nổi giận, nổi giận thì ẩu đả nhau, mà ba họ
mỗi bên tàn hại nhau. Làm tàn hại ba họ như vậy thì trị tội là phải. Vả lại
khộng có ai muốn bị trị tội nặng, mà không đổ tro ra ngoài là việc dễ, khiến
cho dân làm một điều dễ để khỏi bị cái tội mà họ ghét, đạo trị nước là vậy.
Một thuật khác bảo: Phép nhà Ân, ai đổ tro ra đường thì bị chặt tay, Từ
Cống bảo:
- Đổ tro ra đường là tội nhẹ, chặt tay là hình phạt nặng, cổ nhân sao mà tàn
khốc vậy?
Đáp:
- Không đổ tro là việc dễ, bị chặt tay là điều dân ghét. Làm việc dễ để khỏi
bị cái mình ghét, cổ nhân cho như vậy là việc dễ nên ban hình luật đó.
đ/ Tướng quốc nước Trung Sơn là Nhạc Trì dùng một trăm cỗ xe đi sứ
nước Triệu, lựa một người tài trí trong đám khách
xe, giữa đường đoàn xe hỗn loạn. Nhạc Trì bảo:
- Tôi cho ông là tài trí nên dùng ông điều khiển đoàn xe, giữa đường đoàn
xe lại hỗn loạn là sao?
Người khách đó xin thôi việc, đáp:
- Người không biết cách trị người. Phải có uy để người ta phục, phải có lợi
để khuyến khích người ta thì mới trị người ta được. Nay tôi chỉ là một
người khách nhỏ của ngài. Người nhỏ mà sửa sai người lớn, người hèn mà
