HÀN PHI TỬ - Trang 32

nhưng Khổng tử lại khen là người nhân.
Trước Tuân Tử mấy trăm năm, ông đã đả đảo dị đoan: có lần Trịnh bị lụt
lớn, dân cho rằng tại các con rồng tranh đấu nhau, xin ông cầu đảo long
thần, ông đáp: "Rồng tranh nhau là việc của rồng, liên quan gì tới việc của
chúng ta? Chúng ta không cầu gì ở rồng, thì rồng cũng không cầu gì ở
chúng ta".
Lần khác sao chổi xuất hiện, có người bảo bốn nước Tống, Vệ, Trần, Trịnh
sắp bị hoả tai, xin ông cầu đảo cho Trịnh tránh được họa, ông không nghe.
Sau quả nhiên bốn nước đều bị hoả tai, người ta lại thúc ông cầu đảo, ông
đáp: "Đạo trời ở xa, đạo người ở gần, không liên quan gì tới nhau". Tư
tưởng đó ảnh hưởng tới Tuân tử và một số Pháp gia đời sau như Hàn Phi.
Những lý do chính chúng tôi đặt ông vào phái Pháp gia, là ông cho đúc
"hình thư", nghĩa là cho đúc những cái đỉnh để ghi lại hình pháp.[9]
Hễ có quốc gia thì tất nhiên phải có pháp luật và Trung Hoa đã có pháp
điển từ lâu. Tương truyền có các bộ Vũ hình (đời vua Vũ), Thang hình (đời
vua Thang) và Cửu hình (đời Chu), cả ba đều thành lập trong khi quốc gia
rối loạn. Lại có thuyết cho rằng đời vua Thuấn (trước đời vua Vũ nữa) ông
Cao Dao đã coi việc hình. Những hình luật đó được chép trong sử mỗi
nước. Chứng cớ là trong lần họp chư hầu ở Ninh Mẫu (Sơn đông) năm
-653. Quản Trọng bảo Tề Hoàn công rằng các quyết định trong cuộc hội
họp đều được ghi vào sử mỗi nước chư hầu, tức khắc trên thẻ tre, cất trong
thư khố của mỗi triều đình.
Tới năm -536, mười tám năm sau khi cầm quyền, Tử Sản mới cho đúc hình
pháp của Trịnh trên những cái đỉnh bằng sắt[10] rồi năm -513, Tuân Dần và
Triệu Ưởng noi gương, cũng cho đúc hình pháp của Tấn trên đỉnh.
Khổng Tử và Thúc Hướng nước Tống đều chỉ trích hành vi đó của Tử Sản,
không phải vì đúc trên đỉnh thì hình pháp sẽ có tính cách cố định, không
thay đổi được, cũng không phải vì như vậy hình pháp sẽ được công bố, dân
chúng ai cũng biết rồi sẽ khó trị (dù khắc trên thẻ tre hay đúc trên đỉnh thi
cũng vẫn là để ở triều đình, dân chúng làm sao vô mà đọc được); mà chỉ vì
lẽ đúc trên đỉnh, hình pháp có tính cách bớt bí mật: các quan coi về hình
không còn được giữ riêng những thẻ tre ghi luật pháp nữa, không thể tự ý