học lại uyên bác, sao nhà vua không dùng họ?”. Tương chủ đáp: “Ông tìm
gặp họ đi, ta sẽ đề cử họ làm trung đại phu”. Quan tướng quốc can: “Trung
đại phu là chức quan trọng của Tấn, họ không có công mà được chức đó,
không hợp với quan chế của Tấn. Phải chăng nhà vua mới nghe nói về họ
chứ chưa thấy họ?” Tương chủ đáp: “Khi ta thâu dụng (Vương) Đăng thì
nghe nói rồi sau mới gặp; nay Đăng chọn người thì cũng lại nghe nói thì
sau mới gặp; như vậy không ngớt dùng người khác làm tai mắt cho mình”.
Thế là Vương Đăng một ngày tiến dụng hai trung đại phu, họ được cấp nhà
và đất. Người Trung Mâu (thấy vậy) bỏ việc ruộng nương, bán nhà đất để
theo học nghề văn đông đến phân nửa số dân trong ấp.
d/ Triệu Chủ phụ
sai Lí Tì xem nước Trung sơn có thể đánh được
không. Lí Tì trở về đáp: “Đánh được. Nếu nhà vua không đánh gấp thì Tề,
Yên sẽ đánh trước”. Chủ Phụ hỏi: “Đánh được là tại sao?” Đáp: “Vua nước
đó thích thân cận với bọn sĩ ẩn trong hang núi, tự nghiêng lọng, ngồi chung
xe
với hơn chục kẻ sĩ ở nơi hang cùng ngõ hẻm, dùng lễ bình đẳng đối
với trên trăm kẻ sĩ áo vải”. Nhà vua bảo: “Theo lời ông nói thì ông ấy là
một ông vua có hiền đức, sao lại nên đánh?”. Đáp: “Không phải vậy. Thích
kẻ ẩn sĩ nổi danh mà dùng họ trong triều thì chiến sĩ sẽ biếng nhác ngoài
mặt trận. Ở trên tôn trọng bọn học giả, ở dưới kẻ sĩ được dùng tại triều thì
nông phu biếng nhác ở ngoài ruộng. Chiến sĩ biếng nhác ở mặt trận thì binh
yếu, nông phu biếng nhác ở ngoài ruộng thì nước nghèo; ở ngoài binh yếu
hơn địch, ở trong thì nước nghèo, như vậy không mất nước là điều chưa
từng thấy; đánh Trung Sơn cũng là phải chứ?” Chủ phụ khen “phải”, rồi
đem quân đánh Trung Sơn, diệt được.
Kinh 5. – Kinh Thi có câu: “Không đích thân làm lấy thì dân không tin”
(…) Nhưng nếu không định rõ chức phận cao thấp, không bắt bề tôi làm
cho được việc, mà tự mình làm việc của kẻ ở địa vị dưới thì cũng như
xuống xe chạy bộ, ngủ khi đọc sách (…).
Truyện 5.
a/ Tề Hoàn Công thích mặc áo màu tía, (do đó) cả nước đều mặc đồ tía, mà
lụa tía hoá ra đắt gấp 5 lần lụa trắng. Hoàn Công lo, hỏi Quản Trọng: “Quả
nhân thích mặc màu tía, màu tía đắt quá mà trăm họ vẫn cứ thích màu tía,
