HÀN PHI TỬ - Trang 379

Cao, họ Quốc, được vua tôn là Trọng phụ, rồi lệnh mới được thi hành! Các
viên hành sự, đô thừa (quan chức rất nhỏ) ngày nay khi phụng mệnh vua đi
trưng thu đâu có né tránh các bậc tôn quí mà chỉ tới các kẻ nghèo hèn? Cho
nên hành sự mà hợp pháp thì dù (ti tiện như) hoạn quan cũng được khanh,
tướng phục, hành sự mà phi pháp thì dù là quan lớn cũng phải thua một tên
dân thường. Quản Trọng không lo tôn vua, làm sáng tỏ pháp độ, mà chỉ
nghĩ đến việc được vua thêm sủng ái, thêm chức tước, thì nếu không ham
giàu sang cũng là mờ ám, không biết thuật. Cho nên tôi bảo rằng Quản
Trọng là bậy mà Tiêu Lược đã ca tụng ông ta thái quá.
*
9 – Có thuật thì dùng hai cận thần cũng không sao; không có thuật mà
dùng họ thì họ sẽ tranh quyền nhau mà kết giao với nước ngoài, nếu chỉ
dùng một thì người đó sẽ chuyên quyền giết mình.
Hàn Tuyên vương hỏi Cù (3) Lưu:
- Ta muốn dùng cả hai ông Công Trọng và Công Thúc, nên chăng?
Cù Lưu đáp:
- Xưa nước Ngụy dùng cả hai ông Lâu và Địch (4) mà mất đất Tây Hà. Sở
dùng cả hai ông Chiêu và Cảnh mà mất đất Yên và đất Dĩnh, nay nhà vua
dùng cả Công Trọng và Công Thúc thì họ tranh quyền nhau, mà kết giao
với nước ngoài, sẽ là mối lo cho nước.
*
Có người bảo: Xưa Tề Hoàn công dùng cả hai ông Quản Trọng và Bão
Thúc; Thành Thang dùng cả hai ông Y Doãn và Trọng Huỷ. Nếu dùng cả
hai người mà là mối lo của nước thì Hoàn Công đã không làm nên nghiệp
bá, Thành Thang không làm nên nghiệp vương, (Tề) Mân vương chỉ dùng
một mình Náo Xỉ mà bị (Náo Xỉ) giết ở miếu Đông, (Triệu) Chủ phụ chỉ
dùng một mình Lí Đoái mà bị (Lí Đoái) bỏ đói tới chết. Vậy nếu vua quả
có thuật thì dùng hai người không phải là mối lo; không có thuật mà dùng
hai người thì họ tranh quyền nhau, mà kết giao với nước ngoài, dùng một
người thì họ sẽ chuyên quyền mà giết mình. Cù Lưu không có phép thuật
để làm qui tắc cho vua, khuyên vua đừng dùng hai người mà dùng một thôi,
như vậy nếu tránh được cái lo mất Tây Hà, Yên, Dĩnh thì tất mắc cái nạn bị