HÀN PHI TỬ - Trang 47

1965.
[2] Hàn Phi cũng dùng tiếng "vô vi", nhưng theo một nghĩa khác. Khi xét
học thuyết Hàn Phi chúng tôi sẽ giảng rõ.
[3] Thuyết Mặc tử từng làm quan ở Tống đã bị các học giả có tiếng bác.
[4] Xét chung thì các triết gia theo phái trên hầu hết ở trong giai cấp quý
tộc suy vi, còn muốn duy trì quyền lợi của giai cấp mình nên có tinh thần
bảo thủ hoặc phục cổ (Khổng tử, Lão tử, Mạnh tử, Tuân tử); còn phái dưới
ở trong giai cấp địa chủ mới, nên chống lại giai cấp quý tộc cũ (Lý Khôi,
Ngô Khởi, Thận Đáo, Thân Bất Hại). Nhưng cũng có nhiều lệ ngoại; Mặc
tử ở trong giai binh đầu chống cả quý tộc lẫn địa chủ mới; Trang tử ở trong
giai cấp quý tộc suy vi mà quá yếm thế, hoài nghi; Thương Ưởng, Hàn Phi
đều ở trong giai cấp quý tộc mà chống lại giai cấp đó, bênh vực giai cấp
địa chủ mới
[5] Theo Cương giám di tri lục của Ngô Thừa Quyền ( đời Thanh) thì nước
Tề chia làm 21 hương, 6 dành cho công nghệ và thương mại, 15 dành cho
sỹ và nông - 21 hương tức 2000 x 21 = 42.000 người. Sao mà ít vậy?
420.000 người thì đúng hơn.
[6] Chúng ta nên nhớ đạo Nho có trước Khổng tử. Từ Nghiêu, Thuấn, hoặc
trễ nhất là từ Chu công, cho nên Khổng tử bảo ông chỉ thuật đạo người xưa
chớ không sáng tác.
[7] Thực ra là 11 lần
[8] Nguyên văn: "như kỳ nhân?" Có thể hiểu là: Hãy làm nhân như ông ấy.
[9] Theo Lã Thị Xuân Thu thì Đặng Tích là người đầu tiên ở nước Trịnh
nêu việc phải đặt ra hình pháp. Đặng về phe các tân địa chủ, thường chỉ
trích các lệnh của giai cấp quý tộc, Tử Sản cấm không được. Ông có óc
"thầy cãi", xúi người ta kiện nhau. Tương truyền có người vớt được xác
một người nhà giàu, gia đình người này xin chuộc. Người vớt xác đòi nhiều
tiền quá, người nhà giàu nói với Đặng Tích. Đặng bảo: "cứ yên, mặc họ,
họ còn bán được cho ai đâu?". Người vớt được xác đâm lo, lại hỏi ông, ông
bảo: "cứ yên, mặc họ, họ còn mua ở đâu được nữa". Đặng có cái tài lấy
trái làm phải, lấy phải làm trái; lại dám đặt ra pháp luật riêng chép lên thẻ
tre, treo ở trước cửa khiến cho dư luận xôn xao. Tử Sản phải giết ông,