HÀN PHI TỬ - Trang 51

của Thái Trạch (người nước Thái, lấy tên nước làm tên họ, làm tể tướng
Tần Chiêu vương sau khi Phạm Tuy từ chức); nhưng Chiến Quốc sách cho
là của Trương Nghi thuyết Tần Huệ Vương. Bài trong Chiến Quốc sách
(Tần sách I.5) y hệt bài trong Hàn Phi tử, chưa rõ bộ chép bộ nào.
- Tư tưởng của Hàn Phi trong bài đó, tức thiên 1- Sơ kiến Tần trái ngược
hẳn với thiên 2 – Tồn Hàn. Trong Sơ kiến Tần Hàn Phi nguyện giúp Tần
diệt lục quốc, trong đó có nước Hàn, tổ quốc của Hàn Phi. Trong Tồn Hàn,
trái lại Hàn Phi cố thuyết phục Tần Thủy Hoàng duy trì nước Hàn:
Lúc đó Triệu và Tần xích mích với nhau, Tần muốn chiếm Hàn trước vì
Hàn nằm giữa Tần và Triệu. Hàn Phi khuyên đừng đánh Hàn vì Hàn từ
trước vẫn cống nộp và thi hành mệnh lệnh của Tần, chưa chắc đã diệt ngay
được, Hàn sẽ cố thủ; trong khi đó Ngụy, Triệu sẽ hướng về Tề, khối hợp
tung sẽ mạnh mà Tần sẽ nguy:
“Hàn vốn là một nước nhỏ, phải chống cự sự công kích ở bốn phía, chúa
nhục, tôi khổ, trên dưới cùng lo lắng với nhau từ lâu rồi, cho nên phòng bị
kỹ, đề phòng kẻ địch mạnh, tích trữ lương thực, xây đắp hào lũy để cố thủ.
(Như vậy) Tần mà đánh Hàn thì một năm chưa chắc đã diệt được, còn nếu
như chỉ chiếm được một thành rồi rút lui thì quyền uy của Tần sẽ bị thiên
hạ coi thường, mà thiên hạ sẽ bẻ gẫy binh của ta, (vì) Hàn mà phản (chống)
Tần thì Ngụy sẽ hưởng ứng, Triệu sẽ dựa vào Tề, được Tề hậu viện. Như
vậy Hàn, Ngụy thêm sẽ cho Triệu, mượn cái phúc của Triệu, cái họa của
Tần”
Vì vậy tốt hơn, Tần nên giao hảo với Kinh (Sở), Ngụy, rồi đánh Triệu,
thắng được Triệu, Tề rồi thì tự nhiên Hàn, Ngụy, Kinh đều qui phục Tần:
“Theo kế ngu của thần thì nên (một mặt) sai người đi sứ Kinh, dùng lễ hậu
mua chuộc các bề tôi có trọng trách, trình bày cho họ thấy Triệu đã khinh
nhau (hay gạt) Tần ra sao; mặt khác trao đổi con tin với Ngụy cho Ngụy an
tâm, rồi đốc suất quân của Hàn để đánh Triệu[2], dù Triệu có liên kết với
Tề cũng không đáng lo. Dẹp xong hai nước đó (Triệu, Tề) rồi, chỉ cần gởi
một bức thư là định được nước Hàn. Như vậy là nhất cử mà hai nước bị suy
vong, lại thêm Kinh, Ngụy cũng tự qui phục ta”
Đoạn trên, Hàn Phi giữ được tư cách một sứ giả, đề cao tinh thần đoàn kết