Ấy là chưa kể lâu lâu phải lại nhà quý tộc hầu hạ nữa. Đời họ vất vả thật,
nhưng xã hội được tổ chức nên đời sống cũng được bảo đảm ít nhiều. Đất
còn rộng, dân còn thưa, gặp những lãnh chúa tốt thì những năm không có
chiến tranh và mưa gió thuận hoà, họ có thể đủ ăn, đủ mặc, sống vui vẻ.
Chế độ phong kiến đó tập trung quyền hành trong tay quý tộc, làm cho
hạng này được ăn sung mặc sướng, có thì giờ nhàn rỗi học hành, trau dồi
văn thơ nghệ thuật, nhờ vậy mà văn minh Trung Hoa dưới đời Chu phát
triển. Để được hưởng thụ, giới quý tộc thích sống ở thành thị hơn, và ở đâu
họ cũng khuyến khích công nghệ, thương mại, do đó thành thị mọc nhiều
và mau thịnh.
Nhược điểm của chế độ đó là nền tảng không vững được lâu, phải dựa trên
uy quyền của quý tộc. Uy quyền đó mà suy nhược, hoặc bọn cầm quyền mà
tham nhũng, là nội loạn nổi lên liền: chư hầu không tuân lệnh thiên tử, dân
không tuân lệnh các quan, kẻ mạnh hùng cứ một phương, thôn tính kẻ yếu
ở chung quanh mà làm bá chủ. Số bộ lạc nhỏ cứ giảm dần từ 1600 xuống
1000, 500, vài trăm, một trăm... mà các chư hầu hùng cường, đất đai mỗi
ngày một rộng, dân chúng mỗi ngày một đông, gấp năm gấp mười của thiên
tử.
Nhà Chu chỉ thịnh trên một thế kỷ, từ đời Võ Vương đến hết đời Chiêu
Vương. Qua đời Mục Vương ("trước Tây lịch" -1001 - 936) đã bắt đầu suy,
tới đời U Vương (thế kỷ thứ 8 trước T.L.) thì triều đình loạn, U Vương bị
rợ Khuyển Nhung giết; thái tử nối ngôi là Bình Vương, sợ các rợ phía Tây
(Tây Nhung) lại uy hiếp nữa, phải dời đô qua Lạc Ấp (-700) ở phía đông,
trong sử gọi là đời Đông Chu(-700 – 221). Từ đó vua Chu tuy vẫn còn giữ
cái danh thiên tử, nhưng mất hết cả quyền hành, thường bị chư hầu lấn áp
mà chế độ phong kiến lần lần lung lay.
Trong Chiến Quốc sách, phần 1 trang 100 (Lá Bối 1973) chúng tôi đã nói
rằng sự phân chia đời Đông Chu chia thành hai thời kỳ
