được dì ra. Do ở trong lâu quá nên dì bị ngạt nước ối, khiến sau này dì phải
mang căn bệnh viêm xoang mãn tính cả đời.
Ngoại sinh dì vất vả một thì nuôi dì vất vả mười. Ngày còn nhỏ, dì bị đủ
các loại bệnh, sài, đẹn, trốc đầu, còi xương,… lúc nào dì cũng trong tình
trạng quặt quẹo. Ngoại vừa phải lo công việc đồng áng trong nhà, tối đến
không quản mưa gió bão bùng, mang theo cái đèn bão đi bắt cóc vàng về
làm ruốc để nấu bột cho dì ăn. Ngoại kể, có lần ngoại suýt vồ ngay phải
con rắn hổ mang trong bụi chuối, may lúc ấy ngoại hoảng quá, vất cả cái
đèn đi mà chạy khiến cho dầu tràn ra, bắt lửa làm bụi chuối cháy bùng, con
rắn cũng sợ quá bò mất. Dù vậy, sau đó ngoại vẫn tiếp tục tìm bắt cóc, chỉ
là khi đi còn cầm theo cả một cây gậy cho chắc ăn. Năm dì tròn mười tuổi,
mẹ tôi mười lăm thì cụ ngoại mất, mang theo nỗi niềm áy náy với con dâu
và các cháu đi tìm cụ ông. Mẹ nói, lúc cụ mất, cụ vẫn dặn đi dặn lại với
ngoại, nếu ông ngoại có về thì nhất định không được cho ông đeo tang.
Ngoại coi như đã không còn người con ấy trên đời. Dù vậy thì ông ngoại
cũng chẳng về, một mình mẹ và bà con trong dòng họ lo đám tang cho cụ
rồi đưa cụ ra ngoài đống Chèm, cái bãi tha ma vốn là một gò đất nhô cao
nằm cạnh con sông Cái, tít tắp cuối làng tôi.
Dì càng lớn lên càng giống ngoại, lại thêm cái dáng gầy nhỏ, lúc nào
cũng liêu xiêu giống như chỉ cần một trận gió nhẹ lay cũng đủ làm dì ngã
xuống. Nhưng cả dì và mẹ đều thừa hưởng nét xinh gái và duyên dáng của
ngoại, thế nên vừa bước vào tuổi mới lớn là đã có không ít trai làng, thậm
chí trai làng bên ngó nghé rồi đánh tiếng. Mẹ tôi đẹp đến nỗi bố tôi vừa gặp
đã mê mẩn, lập tức có ý muốn đưa mẹ lên tỉnh sống. Mười tám tuổi, mẹ tôi
mặc những lời can ngăn của ngoại, vội vã theo bố tôi về làm dâu thành thị,
khi ấy dì mới mười ba.
Ngày ngoại dẫn mẹ và chị em tôi về, dì cũng vừa tròn mười lăm. Dì là
người thấu hiểu nhất những gì mẹ phải trải qua tại chính quê nhà mình,
những lời chì chiết đay nghiến của ngoại, những lời bàn tán, xì xào, dè bỉu
của xóm làng, không chỉ ngoại, không chỉ mẹ, mà cả dì, cô học trò vừa
bước sang tuổi thiếu nữ cũng phải hứng chịu. Thế nên mẹ cũng rất thương
