Một cậu nhân viên phụ động khác cùng một thời làm những công việc
vặt như tôi ở cái cửa hàng ấy vào năm 1913, là cậu Jean Voireuse. Buổi tối
cậu ta đến các nhà hát nhỏ đóng một vài vai phụ, còn buổi chiều thì đi giao
hàng cho tiệm vàng Puta. Cậu ta cũng đành lòng nhận khoản lương rất ít ỏi.
Nhưng lại kiếm thêm được nhờ vào cặp giò nhanh chẳng khác xe điện
ngầm. Thế là mỗi chuyến đi giao hàng tuy chỉ chạy bộ nhưng cậu ta cứ coi
như đi xe điện và bỏ túi khoản vé tầu. Cũng là một cách kiếm thêm. Đôi
chân cậu ta thì thối khắm lên được; tự biết thế nên cậu ta phải nhờ tôi báo
cho biết cửa hàng có vắng khách thì mới dám vào để thanh toán tiền nong
kín đáo với mụ Puta mà không gây phiền đến khách hàng. Một khi tiền đã
bỏ vào két rồi, người ta liền tống cổ cậụ ta ra phía sau cửa tiệm với tôi. Đôi
chân ấy còn giúp được cậu ta khối việc trong chiến tranh. Cậu ta được coi
là một chiến sĩ liên lạc chạy nhanh nhất trung đoàn. Cậu ta về hậu phương
dưỡng bệnh và đến thăm tôi ở pháo đài Bicêtre, và cũng chính vào dịp thăm
hỏi này mà chúng tôi quyết định rủ nhau đến moi tiền lão chủ cũ của mình.
Nói là làm. Lúc chúng tôi đến đại lộ Madeleine thì người ta cũng vừa dọn
hàng xong...
Lão Puta hơi ngạc nhiên khi thấy chúng tôi:
- Ô kìa! Các con đấy ư! Ta thật là mừng! Vào đi nào! Thằng này,
Voireuse, coi bộ chú mình khá đấy! Tốt lắm! Còn Bardamu, thằng này có
vẻ ốm, phải không con? Dù sao, chúng mày còn trẻ cả! Rồi sẽ lại khỏe
khoắn thôi! Dẫu thế nào thì chúng mày cũng còn may mắn! Muốn nói sao
thì nói, chúng mày đã được sống những giờ phút tuyệt diệu, phải không?
Cao vòi vọi! Bay bổng nữa! Đó chính là Lịch sử mà ta cũng chưa được biết
bằng các bạn đâu! Lịch sử đẹp biết mấy!
Hai đứa chúng tôi không đáp lại gì cả, cứ để kệ lão ta muốn nói gì thì
nói, trước khi bòn tiền của lão... Thế là lão lại tiếp tục:
-Chà! Ta cũng phải nhận rằng cuộc sống dưới hầm hào là gian khổ
đấy!... Thật thế! Nhưng, các cậu biết không, ở hậu phương này gian khổ
cũng không kém đâu!... Các cậu đều bị thương cả phải không? Ta thì cũng
vẹo xương sườn đấy! Từ hai năm nay ta phải làm công việc trực đêm ở
thành phố? Các cậu biết không? Thử nghĩ xem! Vất vả nặng nhọc hết sức!
