chỉ thấy trống rỗng và tẻ nhạt. Cuối cùng, anh ta đi sâu vào tiềm thức,
khám phá ra hạnh phúc trong sự gợi lại ký ức theo bản năng, biến dĩ vãng
thành hiện thực sống mãi. Người ta coi tác phẩm của Proust mang tính
huyền thoại về con người.
Antoine Watteau (1684 - 1721), họa sĩ Pháp.
Tác phẩm chính của ông là Hành hương về đảo Cythère.
Cythère, một
hòn đảo Hy Lạp nằm trên biển Égée, nổi tiếng vì đây là thánh địa của nữ
thần sắc đẹp và tình yêu Aphrodite.
Tương tự như ta gọi “cô Thơ”.
Xin xem lại chú thích 30.
Ngoại vi tây-nam Pari.
Billancourt vào đến cầu Grenelle, trên sông Seine, cũng khá xa, đi bộ cũng
khoảng dăm cây số.
Tháng 12/1915, Nhà hát quân đội được tổ chức ở
Pháp và các nghệ sĩ ra mặt trận biếu điển phục vụ các chiến si.
theo chúng tôi hiểu, là tác giả viết tắt tên một cửa sông ở Nam Mỹ, Rio de
la Plata, chảy ra Đại Tây Dương, và ngăn đôi hai nước Ác-giăng-tin với
U-ru-goay. Hai thủ đô Buenos Aires và Montevideo nằm hai bên bờ. Có lẽ
đây cũng là nơi xuất phát của các tay chủ tầu buôn Ác-giăng-tin mà tác giả
nêu.
Claude Lorrain (1600-1682), họa sĩ. Phần chính yếu trong sự
nghiệp của ông là ở Rome. Ông là một trong những bậc thầy về những bức
họa phong cảnh lịch sử.
Sociophile, một từ có lẽ do tác giả sáng tạo,
không thấy có trong các từ điển thông thường, chúng tôi tạm dịch là “nhà
yêu mến xã hội”. Có thể hiểu tác giả dùng từ này với ý mỉa mai.
nhĩ man, tức Germanie (nước Đức), gọi theo cách phiên âm cũ.
de-Grâce, một tu viện cổ ở quận V Paris, xây dựng từ thế kỷ 17. Sau này
dùng làm trường và bệnh viện quân y.
Nguyên văn là omnibus, một
loại xe chở khách do súc vật kéo thời ấy. Chúng tôi mượn từ “thổ mộ” của
ta để dịch, vì loại xe này cũng tương tự.
Bicêtre: pháo đài này nằm ở
vùng ngoại ô đông-nam Paris, xây dựng từ thế kỷ 17 và 18. Nay là một nhà
thương đa khoa thuộc tình Val-de-Marne.
Tác giả dùng tiếng lóng “ le
petit plan”, tức là cái ống nhỏ đựng dụng cụ để vượt ngục của tù khổ sai
thường giấu vào đũng quần, thậm chí vào trong lỗ đít.
Có lẽ nhại từ
Pirouette, có nghĩa “con quay”.
Dupré, Vaudesquin và Margeton là
những thầy thuốc nổi tiếng của Pháp. Trong đó Ernest Dupré (1862-1921)
