cái ấy ra, đã có lệnh cấm không được làm cái gì khác. Người ta nói dối đến
phát rồ, vượt xa mọi trí tưởng tượng, mọi sự lố bịch và phi lý, trên báo chí,
trên các bích chương, đi bộ, đi ngựa, đi xe. Tất tần tật đều tham gia vào
đấy. Đua nhau, kẻ này nói dối dữ hơn kẻ kia. Dần dà chẳng còn gì là sự thật
ở thành phố này.
Một tí gì ta thấy hồi năm 1914, thì bây giờ ta phải xấu hổ vì nó. Sờ
vào cái gì cũng là của giả hết. Từ miếng đường, những chiếc máy bay, đôi
dép, thìa mứt, bức ảnh; tất cả những gì ta đọc, nuốt, mút, ngưỡng mộ, hoan
hô, bác bỏ, bảo vệ, tất cả những thứ đó chỉ là những bóng ma hận thù, giả
tạo và lừa lọc. Ngay cả những kẻ phản bội cũng là giả mạo. Cơn điên loạn
nói dối và tưởng là thật bám vào người như con cái ghẻ. Cô bé Lola chỉ bập
bẹ mấy câu tiếng Pháp nhưng đều là giọng ái quốc ái quần: “Ta sẽ thắng
chúng nó!...” “Madelon, lại đây
.... Đến phát khóc được.
Vả lại như mọi chị em phụ nữ, ngay sau khi cái trò dũng cảm thay cho
người khác trở thành thời thượng, cô quan tâm tới cái chết của chúng ta với
tinh thần say mê đến khiếm nhã thế đấy.
Còn tôi, là kẻ đã bộc lộ rõ ràng hết cả lòng ưa thích đối với những cái
đưa mình tránh xa được cuộc chiến tranh này! Tôi đã nhiều lần yêu cầu
Lola cho biết những tình tiết về nước Mỹ của cô nhưng chỉ được trả lời
bằng những lời bình rất mơ hồ, kênh kiệu và rõ ràng là không chắc chắn,
cốt để gây một ấn tượng hào nhoáng trong tâm trí tôi.
Nhưng tôi thì lúc này phải dè chừng những cái gọi là ấn tượng. Người
ta đã một lần lừa phỉnh tôi bằng ấn tượng rồi, tôi không để cho ai phỉnh phờ
nữa đâu. Không một ai.
Tôi tin vào phần xác chứ không tin vào phần hồn của cô. Tôi coi cô
như một nữ quân nhân xinh đẹp được lùi xa hỏa tuyến, về với mặt trái cuộc
chiến, mặt trái cuộc đời.
Cô xuyên qua nỗi khắc khoải của tôi với khẩu khí của tờ Le Petit
Journal (Nhật báo nhỏ): Pompon, Fanfare, ma Lorraine et gants blancs!
... Trong khi chờ đợi, tôi thường xuyên tỏ ra lịch sự, đảm bảo giúp cô
bớt mập. Nhưng cô lại trông mong đạt được mục đích ấy bằng những cuộc
