nó, cùng với tất cả những ai trong đó, chẳng muốn liên quan gì đến họ cả
cũng như chẳng có gì liên quan đến cuộc chiến tranh này. Họ có thể là chín
trăm chín mươi nhăm triệu, còn lại chỉ có mình tôi. Nhưng chính họ có lỗi
lầm, Lola ơi, còn tôi là có lý, bởi vì tôi là người duy nhất biết được cái gì
mình muốn cái gì không: tôi không muốn chết.
-Nhưng không thể chối từ chiến tranh đâu, Ferdinand! Chỉ có những
thằng điên hay những kẻ đớn hèn mới không chịu tham gia chiến tranh khi
Tổ quốc của chúng lâm nguy...
-Thế thì muôn năm những thằng điên và những kẻ đớn hèn! Hay là cứ
để cho những thằng như thế được sống sót! Lola này, liệu cô có thể nhớ lấy
chẳng hạn như một, chỉ một cái tên của một trong những chiến binh chết
trong cuộc chiến tranh Một trăm năm không?
đi tìm hiểu lấy một cái tên nào đó trong số những cái tên ấy?... Không, phải
không?... Cô chẳng bao giờ tìm phải không? Đối với cô, họ chỉ là những kẻ
vô danh, người dưng nước lã, và còn không được biết đến, so ngay với cái
hạt nhân li ti cuối cùng trong cái chặn giấy trước mặt cô đây, hay cái vụn
bánh mì buổi sáng của cô... Vậy là, Lola, cô đã thấy, họ chết chẳng để làm
gì cả. Tuyệt đối chẳng để làm gì sất, những kẻ đần độn ấy! Tôi dám khẳng
định với cô như thế đấy! Chứng cớ đã rõ ràng! Chỉ có cái sống là đáng kể
thôi. Tôi thách với cô rằng, cuộc chiến tranh này, cái cuộc chiến tranh mà
ngày nay rất đáng chú ý đối với chúng ta, thì một vạn năm nữa, kể từ bây
giờ, nó cũng sẽ rơi vào quên lãng hoàn toàn mà thôi... Trừ phi khoảng một
tá các nhà uyên bác còn tranh cãi với nhau đây đó về trường hợp xảy ra
hoặc về niên biểu của những cuộc tàn sát lớn đã khiến cho cuộc chiến tranh
ấy được lừng danh... Đó là tất cả những gì mà con người đã làm được cho
đến nay để tìm cách ghi nhớ người này kẻ khác cách đây vài thế kỷ, vài
năm, thậm chí vài giờ... Tôi không tin vào tương lai đâu, Lola ơi.
Khi cô ta đã phát hiện ra tôi khuếch khoác đến mức nào cái tâm trạng
đáng xấu hổ đó của mình, thì cô không còn coi tôi là một kẻ đáng thương
nhất trên đời... Mà cô đánh giá tôi là một kẻ đáng khinh, dứt khoát là thế.
