Về mặt vật chất, trước chiến tranh, các nhà buôn bán đó giành giật
nhau trong một cuộc sống phải nhặt nhạnh ki cóp từng ly từng tí và phải dè
sẻn chắt bóp đến tuyệt vọng. Giữa biết bao thử thách khốn khổ, nỗi buồn
kinh niên của mấy chủ tiệm ấy là cứ đến khoảng bốn giờ chiều họ lại phải
mò mẫm trong cảnh tranh tối tranh sáng để kiếm lấy chút lửa ga thắp sáng
cho mấy cái quầy hàng. Nhưng, lui vào một chút, người ta sẽ thấy rằng như
thế thì ngược lại chỉ tạo không khí thuận lợi cho những lời gièm pha tế nhị.
Dẫu xoay xở thế nào thì nhiều cửa hiệu cũng lâm vảo cảnh suy sụp vì
chiến tranh. Trong khi đó, nhờ dựa vào mấy gã người Ác-giăng-tin, mấy
tay sĩ quan giải ngũ sống bằng trợ cấp, và nhờ có lời khuyên nhủ của lão
bạn tình nhân viên phát mại, cửa hiệu của mụ Herote cứ phát triển, và mọi
người quanh đấy tha hồ bàn tán, cả những điều bỉ ổi mà ta có thể hình dung
được.
Lấy thí dụ như, vào lúc ấy, cửa hàng bánh ngọt nổi tiếng ở số nhà 112
bỗng dưng mất hẳn đám khách các bà xinh đẹp, do ảnh hưởng của việc
tổng động viên
. Các bà nàng nếm bánh quen thuộc mang găng tay dài
đến tận khuỷu ấy đã bị người ta trưng dụng mất ngựa, phải đi bộ, nên
không trở lại đấy nữa. Các bà chăng còn bao giờ trở lại. Còn Sambanet, lão
ghép nhạc, bỗng nhiên không cầm được cái thèm muốn xưa nay của lão là
làm trò kê giao với mấy chú lính. Thế là vào một buổi tối, lão giở cái trò
táo tợn ấy ra không đúng lúc, khiến lão phạm vào một tội không sao gỡ
được đối với một số các nhà ái quốc, họ ngay tức khắc khép lão vào tội
gián điệp, lão phải đóng luôn cái gian hàng của lão lại.
Trái lại, cô gái già Hermance, ở số nhà 26, mà nghề chuyên môn của
cô ta cho đến tận hôm nay vẫn chỉ là cung cấp món bao cao su, chính đáng
hay không thì cũng là do đã rất khéo xoay xỏa, nhờ vào thời thế, nếu không
rõ ràng là cô ta phải vượt qua tất cả mọi gian nan trên đời để tiếp tế cái món
“dụng cụ phòng bệnh” cô nhận từ bên Đức về.
Rút cục, chỉ có mụ Herote, trên ngưỡng cửa thời đại mới của món đồ
lót tinh xảo và dân chủ, là dễ dàng tiến vào cảnh phồn vinh.
