như đối với một kẻ phạm lỗi bị bắt quả tang. Đàn bà mang cái chất bẩm
sinh là gia nhân đầy tớ. Nhưng Musyne có lẽ mới chỉ hình dung được cái
đó hơn là cảm nhận được nó; đấy cũng là một thứ an ủi trong tôi. Có lẽ tôi
nên gợi cho em thấy rằng tôi chỉ là một kẻ nhơ nhớp. Tôi có thể là một
nghệ sĩ thuộc vào loại đó. Rút cục thì người ta cũng phải tự hỏi xem tại sao
nghệ thuật lại không dành cho cái xấu mà chỉ dành cho cái đẹp thôi? Đấy
cũng là một thứ phải vun trồng chứ, tất cả là thế đó.
Từ lâu tôi cứ tưởng cô em Musyne ngây dại, nhưng đó chỉ là suy nghĩ
của một kẻ kiêu ngạo muốn yêu mà chẳng được yêu. Bạn có biết không,
hồi trước chiến tranh, người ta còn dốt nát hơn, hợm mình hơn bây giờ
nhiều. Người ta, nói chung, hầu như chẳng biết quái gì về mọi sự trên đời,
tóm lại, chỉ là những người không có ý thức. Những thằng oắt vào loại tôi,
không như bây giờ đâu, khi ấy còn dễ trông gà hóa cuốc, nhìn cái bong
bóng mà cứ bảo là ngọn đèn. Yêu mê mệt em Musyne xinh đẹp, tôi cứ ngỡ
rằng mình sắp được nàng phú cho đủ mọi sức mạnh, trước hết và trên hết là
cái dũng cảm mà mình vốn thiếu, tất cả chỉ vì cô bạn nhỏ của tôi có sắc đẹp
lại có tài âm nhạc! Ái tình giống như rượu mạnh, càng say khướt và bất lực
lại càng tưởng rằng mình khỏe khoắn, tinh khôn và chắc mẩm vào quyền
hành của mình.
Mụ Herote, bà chị họ của vô khối anh hùng quá cố chỉ ló ra khỏi con
hẻm của mụ khi có đám tang lớn; hơn nữa, mụ cũng hiếm khi ra phố, vì lão
nhân viên phát mại bạn tình của mụ thường tỏ ra con người cả ghen. Chúng
tôi tụ họp với nhau trong phòng ăn ở phía sau cửa hàng, mà nhờ ở sự phồn
vinh đã thực sự mang dáng dấp một phòng khách. Bọn tôi đến đây tán gẫu,
giải buồn, một cách tử tế, đứng đắn dưới ánh lửa ga. Em Musyne chơi
dương cầm, khiến chúng tôi mê say các bản nhạc cổ điển, chỉ có cổ điển
thôi, cho nó thích hợp với thời buổi đang lắm đau buồn. Chiều chiều, cùng
kề vai nhau, với lão nhân viên ngồi giữa, chúng tôi an ủi nhau, làm dịu bớt
cho nhau những nỗi sợ, những điều thầm kín và những niềm hy vọng.
Chị đầy tớ của mụ Herote mới vào làm, thường hay dòm ngó theo dõi
cặp này cặp kia đang sắp sửa lấy nhau. Vì ở quê chị, không ai quan niệm
được cái món tự do kết hôn thế này. Tất cả những tay Ác-giăng-tin, những
