người con của mình rửa mối thù sâu này! Phải khôi phục lại lãnh thổ toàn
vẹn của nước Pháp, dù có phải trả giá bằng sự hy sinh cao nhất? Về phần
mình, chúng tôi ở đây sẽ làm tất cả mọi việc phải làm, đó là nghĩa vụ của
chúng tôi; các bạn ơi, các bạn hãy làm nghĩa vụ của các bạn! Khoa học của
chúng tôi là thuộc về các bạn! Nó là của các bạn! Tất cả mọi của cải
phương tiện ở đây chỉ để phục vụ việc cứu chữa các bạn. Đến lượt các bạn
hãy trợ giúp chúng tôi bằng thiện chí của các bạn! Tôi biết rằng sẽ nhận
được thiện chí đó của các bạn! Và chẳng mấy chốc các bạn sẽ có thể trở về
vị trí của mình bên cạnh đồng đội trong các chiến hào! Vị trí thiêng liêng
của các bạn! Để bảo vệ mảnh đất thân yêu của chúng ta! Nước Pháp muôn
năm! Tiến lên!” Ông ta biết ăn nói với lính đấy chứ.
Chúng tôi mỗi đứa đứng ở chân giường, trong tư thế lập nghiêm, nghe
ông ta. Một cô tóc hung trong nhóm các cô y tá xinh đẹp đứng sau ông ta,
không nén được nỗi xúc động đến tắc thở, khiến cho mấy giọt lệ đã phải
tuôn trào. Một cô vội an ủi: “Em thân yêu ơi, chị đảm bảo với em rằng...
Cậu ấy sẽ trở về thôi mà...” Đó là cô chị họ, tóc hoe vàng hơi đậm người, ra
sức an ủi cô ta. Khi dìu cô em họ đi qua chúng tôi, cái cô đậm người ấy cho
tôi biết là cô em xinh đẹp xỉu đi vì người yêu bị động viên vào hải quân
mới ra đi đây thôi. Bị chưng hửng, ông thầy hăng say đó cố làm nhẹ bớt
cơn xúc động đẹp đẽ và bi thảm do bài diễn văn ngắn và rung cảm của ông
ta. Ông rất bối rối và phiền lòng trước cô ta. Khơi dậy một nỗi lo lắng đau
buồn trong một trái tim ưu tú, chắc chắn là thống thiết, hoàn toàn nhậy cảm
và dịu dàng. Cô chị họ tóc vàng vẫn còn thì thầm: “Thưa thầy! Biết thế này
thì chúng em đã thưa trước với thầy... Nếu thầy biết được hai đứa yêu nhau
thắm thiết thế nào!...” Nhóm nữ y tá và cả ông thầy vừa nói với nhau vừa
biến dần trên hành lang. Họ chẳng còn quan tâm đến chúng tôi nữa.
Tôi cố nhớ lại và cố hiểu xem ý nghĩa của bài diễn văn vừa rồi của
ông ta, người có đôi mắt sáng ngời ấy. Nhưng với tôi, những lời lẽ được
chuẩn bị kỹ càng của ông ta còn xa mới có thể làm cho tôi buồn, mà trái lại,
càng nghĩ tôi càng thêm kinh tởm cái việc phải chết. Đấy cũng là ý kiến của
các bạn tôi, tuy có hơi khác ở chỗ họ không thấy sự thách thức và nhục mạ
trong đó. Các cậu ấy chẳng cần tìm hiểu làm gì mọi việc xẩy ra trong cuộc
