Mấy lời thương tiếc nên thơ và đúng lúc ấy thật là phù hợp với người
phụ nữ cũng như mấy sợi tóc mây phơ phất dưới ánh trăng.
Núp sau những lời lẽ và những sự ân cần của họ, ngay bây giờ ta phải
hiểu ra thế này: “Anh chàng quân nhân ngoan ngoãn kia ơi, anh đang sắp
chết đấy... Anh sắp chết rồi đấy... Chiến tranh là thế mà... Mỗi người có
cuộc sống của mình... Vai trò của mình... Cái chết của mình... Chúng tôi có
thể chia sẻ nỗi tuyệt vọng với anh... Nhưng chẳng ai chia sẻ cái chết của ai
cả... Mọi người phải giữ cho thật khỏe cả thể xác lẫn linh hồn, phải liệu
cách mà tiêu khiển, không hơn không kém, và chúng tôi là những cô gái
trẻ, chắc nịch, xinh đẹp, được quý mến, lành mạnh, có giáo dục... Đối với
chúng tôi, chẳng có gì phải suy nghĩ, cứ kệ đấy, mọi cái sẽ theo luật sinh
học tất yếu trở thành một vở kịch vui vẻ, biến thành một niềm vui. Như thế
đòi hỏi chúng tôi phải có sức khỏe! Và chúng tôi không thể chấp nhận
những chuyện buồn không đáng có... Đối với chúng tôi phải là những gì
kích thích, chỉ những cái kích thích thôi... Các anh sẽ sớm bị rơi vào quên
lãng, các anh lính bé nhỏ ơi... Hãy ngoan ngoãn đi, chết cho mau đi... Và
chiến tranh hãy chấm dứt để người ta còn có thế kiếm một tấm chồng trong
số những sĩ quan đáng yêu của các anh chứ... Tốt nhất là được một chàng
tóc hung!... Tổ quốc muôn năm! như bố vẫn thường hô... Tình yêu phải
đẹp, khi anh ấy từ chiến trường trở về!... Người chồng bé bỏng của tôi sẽ
được gắn huân chương!... Anh ấy sẽ được vị nể... Anh lính bé nhỏ ơi, đến
lúc ấy mà còn sống, thì anh sẽ có thể đến đánh giầy cho anh ấy vào hôm
chúng tôi làm lễ cưới đấy... Liệu lúc đó anh có chia vui với hạnh phúc của
chúng tôi không, anh lính bé nhỏ?...”
Mỗi sáng, chúng tôi lại thấy ông ta, thấy ông y sĩ trưởng, có các cô y
tá theo sau. Chúng tôi được biết đó là một nhà bác học. Xung quanh những
gian phòng dành cho chúng tôi, mấy ông già từ bên nhà dưỡng lão mò sang
bước thấp bước cao và chẳng được tích sự gì, la cà hết phòng này qua
phòng khác để phun ra những chuyện đặt điều, xoi mói, những chuyện bới
xấu nhau đã lỗi thời. Nơi đây, bị vây hãm trong cảnh khốn cùng như ngập
sâu dưới đống bùn nhão nhoét, những người lao động già nua ấy gặm dần
cái lớp cứt gà sáp bám quanh những linh hồn mòn mỏi sau những năm dài
