Tin lành chống lại công giáo [vì công giáo] đã trở thành cái đạo nô lệ dựa
trên tôn sùng (ảnh tượng…) đòi hỏi vâng phục quyền bính giáo sĩ, và quá
chú trọng vào những tổ chức đạo đức bên ngoài, những kỷ luật đối với thân
xác mình để đề cao một đạo chỉ dựa vào đức tin đời sống bên trong…
Nhưng thực ra Tin lành chỉ là một cải biến, một chỉnh lý tôn giáo, vì vẫn
giữ nguyên vẹn những đòi hỏi tôn giáo, chỉ thay đổi cách thế giữ đạo mà
thôi (thay lòng sùng kính ảnh tượng bằng sùng kính đức tin, thay lòng tin
vào quyền bính giáo sĩ bằng quyền bính của lòng tin, thay linh mục bằng
giáo dân nhưng chỉ là gán cho giáo dân (mục sư) chức linh mục…
Phê phán thái độ phê phán của Feuerbach, Bauer, Mác viết:
“Chúng tôi không biến những vấn đề đời thành những vấn đề thần học.
Chúng tôi biến những vấn đề thần học thành vấn đề đời. Sau bao nhiêu
năm, lịch sử đã được giải quyết bằng mê tín, chúng tôi giải quyết mê tín
bằng lịch sử. Vấn đề tương quan giữa giải phóng chính trị và giải phóng
tôn giáo đối với chúng tôi trở thành vấn đề tương quan giữa giải phóng
chánh trị và giải phóng nhân loại”
và sau cùng đây là công thức về nhân bản cộng sản vô thần:
“Vô thần, với tư cách là một hủy diệt (aufhebung) Thượng đế, là sự hình
thành của chủ nghĩa nhân bàn lý thuyết. Cộng sản, với tư cách là một hủy
diệt tư hữu, là một đòi lại cuộc sống của nhân loại thực sự như tư hữu của
mình, một đòi lại thuộc về lãnh vực của chủ nghĩa nhân bản thực tiễn. Nói
cách khác, vô thần là chủ nghĩa nhân bản tiến tới bằng sự xóa bỏ tôn giáo
và cộng sản là chủ nghĩa nhân bản tiến lên bằng sự xóa bỏ tư sản”.
hay:
“Cộng sản là một xóa bỏ tư sản coi như một phân ly giữa người với người,
vậy cộng sản là một phục hồi thực sự bản chất con người bởi con người và
cho con người, vậy coi như một trở về con người với chính nó, với tư cách
là một con người nhân loại, một trở về đầy đủ, ý thức bằng cách duy trì
mọi phong phú của những phát triển về trước của nó”.
Đối với những lý thuyết thù địch cần đánh đổ, phê bình của Mác là một tố
cáo: tố cáo tính cách hình thức, lừa dối, sai lầm, ảo tưởng của những lý
thuyết, chủ nghĩa, tôn giáo bằng cách vạch ra những mâu thuẫn nội tại của