HÀNH TRÌNH TRÍ THỨC CỦA KARL MARX - Trang 92

lựa chọn cuộc đời đó, cuộc tranh đấu đó. Một cuộc đời, một tranh đấu tất
nhiên đưa tới những khó khăn, cùng cực gian khổ trên.
Tuy nhiên phải nhìn nhận sở dĩ Mác chịu đựng nổi những cơ cực vật
chất tinh thần của một cuộc đời tranh đấu chắc hẳn một phần lớn cũng nhờ
sự nâng đỡ, chia sẻ của bà vợ. Thật hiếm hoi có một hôn nhân và gia đình
hòa hợp, nhất trí như của Ông bà Mác.
Bà Mác không trực tiếp tham dự vào công cuộc tranh đấu của chồng
(viết lách, làm chính trị...) nhưng cũng không phải hoàn toàn không biết gì
việc làm của chồng. Bà hiểu và chấp thuận lý tưởng, cuộc đời tranh đấu của
chồng, và sự chấp thuận đó cũng xuất phát từ một nhận thức, một tự do
chọn lựa như Mác. Bà thuộc giòng quý phái, là hoa khôi của thành phố
Trêves, hơn Mác bốn tuổi, nhưng cũng có tư tưởng cấp tiến, óc xã hội, giàu
lòng quảng đại; khi lấy Mác, bà tự ý từ chối giai cấp để lao vào cuộc phiêu
lưu cùng với Mác. Do đó, cũng như Mác bà đã nhẫn nại chịu đựng mọi ngộ
nhận cực khổ vì Mác. Giả sử Mác có một bà vợ không đồng ý với lý tưởng
cộng sản, nhân danh gia đình ngăn cản Mác hoạt động, hoặc vì thương
chồng, đành để cho chồng tự do hoạt động nhưng chịu đựng một cách âm
thầm, không hiểu gì, thì Mác sẽ xử trí ra sao và gia đình như thế liệu có ảnh
hưởng gì tới cuộc đời tranh đấu, và do đó, phong trào Cộng sản hay không?
Ngoài ra, Mác còn có một người bạn cũng rất hiếm có trên đời này.
Một người bạn thân vì đồng một lý tưởng một đường lối tranh đấu, đôi khi
còn cao quý hơn cả tình vợ chồng, gia đình. Engels đã kết thân với Mác
gần 40 năm trời và là bạn trung thành với Mác đến giờ phút cuối cùng. Hai
người bổ túc cho nhau. Mác có vốn hiểu biết chu đáo về triết học nhưng
kém về kinh tế; còn Engels lại hiểu hơn Mác về những vấn đề kinh tế,
nhưng kém Mác về những vấn đề triết học; hai người cộng tác cùng bàn
cùng viết chung, đôi cuốn, không còn biết ai là tác giả.
Engels cũng giúp đỡ Mác rất nhiều về tài chánh không phải một cách
làm ơn, nhưng như một cách phân công. Mác không lo được về vật chất,
Engels cáng đáng thay Mác để Mác có thể viết cho Phong trào cộng sản.
Trong cuộc đời tranh đấu, những lúc thất bại bị hiểu lầm, người chiến
sĩ không thể không cảm thấy cô độc, đau khổ, nhất là với người cho mình