"Mikolai, con phải biết sợ Chúa chứ, sao toàn nói khoác thôi!" Còn tôi trả
lời cha rằng rất có thể là như vậy, song con không thể nhớ gì hơn được nữa.
— Thế họ có chữa lành vết thương cho lão không?
— Lành chứ, lành chứ! Song họ chữa lành cái gì cho lão! Lão tự chữa
cho mình thì có. Lão chỉ cần lấy bột thuốc súng từ hai viên đạn ra rắc vào
cút rượu vodka, khuấy đều lên, rồi nốc một hơi trước khi đi ngủ, thế là sáng
hôm sau thức dậy đã lại khỏe mạnh như cá về với nước.
Tôi sẵn sàng lắng nghe những câu chuyện như thế của lão và ghi lại
cho mọi người cùng nghe, song cha Ludwik không hiểu tại sao lại cấm lão
Mikolai, như cha nói "nếu kể tiếp chỉ làm đầu óc người ta rối lên thôi". Cha
Ludwik thật đáng thương, là một linh mục, đồng thời là cư dân của một
làng quê bé nhỏ yên bình, cha không hiểu được rằng, thứ nhất, với mỗi
chàng trai bị bứt từ một góc thầm lặng của gia đình quăng ra với sóng gió
của biển đời rộng lớn, đầu óc không chỉ một lần bị quay cuồng rối rắm; thứ
nữa, đầu óc rối lên không phải bởi những người đầy tớ già và các câu
chuyện kể của họ, mà thông thường do một ai khác gây nên.
Hơn nữa ảnh hưởng của già Mikolai đối với chúng tôi không thể gây
tác hại xấu được, bởi vì ngược lại, chính lão luôn hết sức quan tâm và
nghiêm khắc với mọi hành vi sai trái của chúng tôi. Đó là một con người
luôn tận tụy với ý nghĩa đầy đủ của từ đó. Đặc tính quý nhất còn tồn tại từ
thời phục vụ trong quân đội ở lão chính là sự tận tâm và tính chính xác
trong việc thi hành các mệnh lệnh của cấp trên. Tôi nhớ mùa đông một năm
nào đó, lũ chó sói bắt đầu tác oai tác quái, gây thiệt hại to lớn và táo tợn
đến mức đêm đêm từng đàn dăm con hoặc hàng chục con dám lần mò vào
tận trong làng. Cha tôi, một người mê săn bắn, nảy ra ý định tổ chức một
cuộc săn lớn, song muốn để người láng giềng của chúng tôi, ngài
Ustrzycki, một người săn bắn chó sói có hạng, cùng tham gia và trực tiếp
chỉ huy việc bao vây, nên ông đã viết một bức thư cho ông kia và gọi
Mikolai đến dặn:
— Một người làm sắp đến thành phố có công việc, già Mikolai hãy đi
cùng ông ta, dọc đường, đến nhà ngài Ustrzycki, già hãy xuống trao bức
