Lão bộc
B
ên cạnh những quản gia cổ lỗ và người chuyên trông nom công việc
đồng áng cũng như canh rừng, giờ đây loại người thứ hai ngày càng ít xuất
hiện trên thế gian là những đầy tớ già. Tôi còn nhớ từ thuở mình vẫn còn là
một cậu bé, hầu hạ ở chỗ thân phụ tôi là một trong những con voi ma-mut
ấy, loại mà không lâu nữa người ta chỉ còn thấy bộ xương trên các nghĩa
trang cổ, dưới lớp đất dày bao phủ bởi sự lãng quên, họa hoằn mới có
người đào bới lên để nghiên cứu. Lão tên là Mikolai Suchowolski, cũng
thuộc dòng quý tộc ở một làng nổi danh có tên Sucha Wola, cái làng mà
trong các câu chuyện phiếm lão vẫn thường nhắc đến. Cha tôi được thừa
hưởng lão sau khi ông nội qua đời. Lão vốn là cần vụ cho ông nội từ thời
chiến tranh Napoléon. Khi nào được đưa vào phục vụ ông nội, bản thân lão
không nhớ chính xác, nếu bị hỏi thì lão đưa thuốc lên hít và trả lời:
— Từ cái thời cằm lão còn nhẵn thín mà ngài đại tá, cầu Chúa phù hộ
cho linh hồn ngài, vẫn còn ngậm áo sơ mi trước khi mặc.
Trong gia đình thân phụ tôi, lão đảm nhiệm những trọng trách hết sức
khác nhau: từ bày biện mâm bát đến hầu hạ phục dịch; mùa hè trong vai trò
quản gia, lão ra đồng trông nom gặt hái, mùa đông đến chỗ máy đập lúa,
lão giữ chìa khóa hầm rượu, các kho tàng và nơi chứa đồ dùng cũ; lão cũng
đảm nhận việc lên dây cót đồng hồ, song trên hết, hình như lão chuyên việc
cằn nhằn.
Con người ấy tôi không thể mường tượng khác hơn là một người chỉ
biết càu nhàu. Lão càu nhàu với cha tôi, với mẹ tôi; tôi sợ lão như sợ lửa,
mặc dù cũng thích lão. Trong bếp lão nói chuyện ồn ào với đầu bếp, lão
xách tai bọn trẻ phục dịch bưng bê thức ăn lôi đi khắp nhà và chẳng bao giờ
hài lòng về bất cứ việc gì. Khi có gì lấn cấn trong đầu, chuyện thường
