Lưỡi xẻng mắc vào một mẩu áo va rơi đã được dùng làm vải liệm, và
ngay tức thì, mùi bốc lên, kinh khủng. Viên sĩ quan quay mặt đi ngay.
Albert cũng lùi lại một bước mặc dù anh đã từng hít thứ khí này trong
suốt cuộc chiến, những xác người đang phân hủy, nhất là khi anh làm lính
khiêng cáng. Chưa kể thời gian ở bệnh viện cùng Édouard! Anh bỗng nghĩ
tới cậu ta… Albert ngẩng đầu lên nhìn cô gái trẻ, dù đứng khá xa nhưng cô
vẫn lấy khăn mùi soa che mũi. Cô ấy cũng phải thương lấy em mình chứ!
anh tự nhủ. Pradelle tàn nhẫn đẩy anh rồi rời huyệt.
Chỉ bằng một bước dài, y đã ở bên cô gái, hai tay nắm lấy vai cô, buộc
cô quay lưng lại ngôi mộ. Albert một mình phía dưới, trong mùi thối của
xác chết. Cô gái chống cự, lắc đầu không chịu, cô muốn lại gần. Albert
lưỡng lự, không biết nên ứng xử thế nào, anh sững sờ, cảnh này khiến anh
nhớ lại bao nhiêu chuyện, hình bóng lêu nghêu của Pradelle ngạo nghễ phía
trên anh. Lại ở trong một cái hố như thế này, cho dù là hố cạn, anh sợ đến
toát cả mồ hôi mặc dù khí lạnh đã buông xuống, bởi vì anh đang ở dưới hố
còn viên đại úy thì đứng giạng chân trên đó, toàn bộ câu chuyện chợt dâng
lên cổ anh, anh có cảm giác họ sẽ phủ đất lên anh, chôn vùi anh lần nữa,
anh bắt đầu run, nhưng lại nhớ đến người đồng đội của mình, nhớ đến
Édouard của mình, anh ép mình cúi xuống tiếp tục công việc.
Những việc như thế khiến ta xót xa quá chứ. Anh cẩn thận dùng mũi
xẻng cào cào phía trên. Đất sét không mấy thuận lợi cho việc phân hủy, xác
chết lại còn được cuộn rất cẩn thận trong tấm áo va rơi nên phân hủy chậm.
Vải áo vẫn còn dính những cục đất sét, sườn lòi ra, màu vàng vàng với
những miếng thịt thối đen đen lúc nhúc dòi bọ bởi vì còn có khá nhiều thứ
để ăn.
Có tiếng người khóc phía trên. Albert ngẩng đầu. Cô gái trẻ đang nức nở.
Viên đại úy an ủi cô, nhưng qua vai cô, y bực tức ra hiệu cho Albert, làm
nhanh lên, còn chờ gì nữa?
Albert thả xẻng xuống, ra khỏi huyệt rồi co chân chạy. Lòng anh tan nát,
tất cả những chuyện này làm anh dao động, anh lính tử trận đáng thương,
tay lái xe buôn bán nỗi đau của những kẻ khác, viên đại úy rõ ràng dám
