Ông Péricourt chẳng biết gì về chuyện đó, ông chưa bao giờ hỏi han.
Trong chiếc xe ô tô đưa họ đến nghĩa trang, bên cạnh cô con gái đang ngồi
lặng lẽ, ông nghĩ đến tất cả những gì mình đã nghiền ngẫm đêm qua. Vốn
là một người không muốn biết gì hết, giờ đây ông lại tỏ ra tham lam, ông
muốn biết tường tận từng chi tiết… Mỗi khi nghĩ đến đứa con trai là ông lại
muốn khóc. May mà lòng tự trọng đã nhanh chóng chiến thắng.
Để mai táng Édouard trong hầm mộ dòng họ thì phải đào mộ nó lên, ông
Péricourt tự nhủ. Khi nghĩ đến điều đó, lòng ông quặn thắt. Ông cố mường
tượng cảnh Édouard nằm dài, đã chết, nhưng đó luôn là cái chết của dân
thường, nó mặc com lê và đeo cà vạt, đi đôi giày bóng loáng và có nến thắp
xung quanh. Thật là ngớ ngẩn. Ông lắc đầu, bất bình với bản thân. Ông trở
về thực tại. Một xác chết thì trông như thế nào sau bấy nhiêu tháng nhỉ?
Người ta đã làm thế nào? Những hình ảnh hiện ra, những điều sáo rỗng, từ
đó nổi lên một câu hỏi mà đêm dài đã không đủ dập tắt, câu hỏi mà ông rất
đỗi ngạc nhiên là mình chưa bao giờ đặt ra: tại sao ông chưa từng ngạc
nhiên khi con trai lại chết trước mình? Dẫu sao, điều đó không hợp với quy
luật tự nhiên. Ông Péricourt năm mươi bảy tuổi. Ông giàu có. Được tôn
trọng. Ông chưa từng chiến đấu trong bất cứ cuộc chiến nào. Ông thành
công ở mọi phương diện, kể cả trong hôn nhân. Và ông vẫn còn sống. Ông
xấu hổ về mình.
Lạ thay, đó chính là khoảnh khắc mà Madeleine đã chọn khi ngồi trong ô
tô. Qua cửa kính, cô ngắm nhìn những đường phố đang băng qua và chỉ đặt
tay mình lên tay ông, như thể cô đang hiểu. Nó hiểu mình, ông Péricourt tự
nhủ. Điều đó làm ông hài lòng.
Rồi còn thằng con rể đó nữa. Madeleine đi tìm em trai ở vùng quê nơi
thằng bé đã ngã xuống (đúng ra nó chết như thế nào nhỉ? Ông cũng không
hề biết gì…), cô trở về cùng tay Pradelle đó và mùa hè sau, cô lấy y. Hôm
nay, ông Péricourt mới nhận ra điều ông đã không hề thấy vào thời điểm
xảy ra sự việc, đó là có một sự tương ứng kỳ lạ. Cái chết của con trai ông
gắn liền với sự xuất hiện của gã trai mà ông buộc phải chấp nhận coi như
con rể. Điều đó không thể giải thích nổi, như thể ông đã bắt y phải chịu
