là ánh mắt rất lạ, hơi lác và không cười. Đó là tất cả những gì ông có thể
nói, giờ đây, khi đã tìm ra ngôn từ… Nhưng nói với ai đây?
Madeleine làm ra vẻ quan tâm tới một nấm mộ cách đó một chút, cô rời
xa vài bước để ông ở lại một mình. Ông rút khăn mùi soa lau nước mắt.
Ông đọc tên vợ, Léopoldine Péricourt, sinh ở Margis.
Tên của Édouard chưa có ở đó.
Phát hiện này khiến ông sững sờ.
Tất nhiên rồi, bởi vì con trai ông lẽ ra không phải ở đó, không được khắc
tên vào, thôi được, coi như một điều đương nhiên, nhưng đối với ông
Péricourt, điều này như thể số phận không cho ông xác nhận lần cuối về
một cái chết chính thức. Đúng là đã có giấy, một bản in sẵn thông báo con
trai ông đã hy sinh vì nước Pháp, nhưng ngôi mộ này là cái gì nếu ngay cả
quyền được đọc tên thằng bé ta cũng không có? Ông lật đi lật lại vấn đề, cố
thuyết phục mình rằng điều này không quan trọng, nhưng những gì ông
cảm thấy thật khó có thể vượt qua.
Việc đọc tên đứa con trai đã chết, đọc “Édouard Péricourt”, không hiểu
tại sao bỗng dưng có một tầm quan trọng cực kỳ lớn lao với ông.
Ông lắc lư đầu từ phải sang trái.
Madeleine lại chỗ ông, nắm lấy tay ông và cả hai cùng về.
***
Ngày thứ Bảy, ông nhận được nhiều cuộc gọi từ những người mà số phận
phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của ông. Thế nào, thưa ông, ông đỡ hơn
chưa? Người ta hỏi ông, hoặc: Ông đã làm cho bọn tôi phát sợ, ông bạn ạ!
Ông trả lời khô khốc. Đối với tất cả bọn họ, đó là tín hiệu cho thấy mọi
chuyện đã trở lại đâu vào đấy.
Ông Péricourt dành cả ngày Chủ nhật để nghỉ ngơi, uống thuốc sắc, và
vài viên thuốc mà bác sĩ Blanche đã kê. Ông cũng sắp xếp lại tài liệu, giấy
tờ và tìm thấy, trên chiếc khay bạc, gần đống thư từ, một cái gói bọc bằng
thứ giấy nữ tính mà Madeleine để lại cho ông, bên trong có một quyển sổ
và một bức thư viết tay đã mở và đã cũ.
