diễn ra khiến ông phải chịu nhiều sỉ nhục, người ta gọi ông là Phổ, biệt
danh này vẫn còn.
Chiến tranh kết thúc, khi được giao nhiệm vụ thanh tra các nghĩa trang
liệt sĩ, Phổ trở thành Kền Kền, Mỏ Quặp hay Chim Săn Mồi, tùy tình
huống. Ông lại có nhiều đêm trằn trọc.
Chazieres-Malmont là nơi lần đầu tiên ông thanh tra một nghĩa trang liệt
sĩ được giao cho Công ty Pradelle Cie.
Khi đọc bản báo cáo của ông, nhà chức trách thấy tình hình rất đáng
quan ngại. Không ai muốn chịu trách nhiệm, văn bản đó nhanh chóng leo
lên cao, cho đến khi hạ cánh trên bàn làm việc của chánh văn phòng chính
phủ, chuyên gia ỉm hồ sơ, giống như tất cả những người đồng cấp ở các Bộ
khác.
Trong thời gian đó, từng đêm, nằm trên giường, Merlin trau chuốt những
câu mình sẽ nói trước cấp trên vào ngày được triệu tập, tất cả những câu
nói đó đều trở lại với một nhận định đơn giản, tàn nhẫn, gây hậu quả nặng
nề: người ta chôn cất hàng nghìn lính Pháp trong những quan tài quá nhỏ.
Dù vóc người của họ thế nào, từ một mét sáu mươi đến hơn một mét tám
mươi (nhờ vào những quyển sổ quân nhân có được, Merlin đã lập ra một
bảng phân loại rất cụ thể, có chứng cứ về tầm vóc của những người lính
liên quan), tất cả đều bị cho vào những quan tài dài một mét ba mươi. Để
đưa họ vào, phải bẻ cổ, cưa chân, đập vỡ mắt cá; tóm lại, người ta xem thi
thể người lính như một món hàng muốn chặt nhỏ ra sao thì chặt. Bản báo
cáo đưa ra những đánh giá về kỹ thuật cực kỳ bệnh hoạn, giải thích rằng:
Vì không có kiến thức về giải phẫu học, cũng không có thiết bị phù hợp,
nhân viên đã phải đập gãy xương bằng lưỡi xẻng hoặc giẫm gót lên một
phiến đá phẳng, đôi khi còn dùng cả cuốc; rằng, ngay cả khi làm thế, không
hiếm trường hợp họ không thể cho hết hài cốt của những người quá cao to
vào trong những quan tài quá bé, nên họ nhét được gì thì nhét, phần thừa ra
thì đổ vào một chiếc quan tài được dùng làm thùng rác, khi quan tài này
đầy họ sẽ đóng nắp lại và đề ở ngoài: “Chiến sĩ không nhận dạng được”;
rằng, như thế, không thể đảm bảo với các gia đình rằng hài cốt của những
