— Vào đi con, - ông trả lời không lưỡng lự, bởi vì ông luôn nhận ra cách
gõ cửa của con mình.
Ông Péricourt đã dựa các bức vẽ vào tủ sách và thu xếp đồ đạc trong
phòng để từ ghế bành của mình, ông có thể thấy hết tất cả. Đã hơn một
tiếng đồng hồ, ông ngồi bất động, nhìn hết bức này đến bức khác, chìm
trong suy tưởng. Thỉnh thoảng, ông đứng dậy, lại gần, quan sát một chi tiết
nào đó rồi trở về chỗ ngồi.
Lúc đầu, ông đã thất vọng, chỉ có thế thôi sao? Những bức vẽ đó giống
với tất cả những gì ông biết, nhưng kích thước lớn hơn. Ông không thể
không tham khảo giá, đầu óc tính toán của ông so sánh khối lượng và giá
cả. Nào, phải tập trung đi chứ. Lựa chọn. Nhưng mà đúng là đáng thất
vọng. Ông đã mường tượng đầy đủ về dự án này. Giờ ông đang xem các tác
phẩm được gửi đến… Vậy ông còn chờ gì? Rốt cuộc thì đó cũng sẽ chỉ là
một tượng đài như bao tượng đài khác, không gì có thể làm nguôi dịu
những cảm xúc mới mẻ đang không ngừng xâm chiếm ông.
Madeleine không lấy thế làm ngạc nhiên, cô cũng có cùng cảm giác ấy.
Tất cả các cuộc chiến đều giống nhau, tất cả các tượng đài cũng vậy.
— Con thấy thế nào? - ông hỏi.
— Hơi… khoa trương phải không bố?
— Trông trữ tình.
Rồi hai bố con im lặng.
Ông Péricourt vẫn ngồi trên ghế bành, như một ông vua chễm chệ trước
những thị thần đã chết. Madeleine chăm chú nhìn những bản thiết kế. Họ
đồng tình với nhau rằng bản thiết kế tốt nhất là của Adrien Malendrey,
Thắng lợi của những người tử vì đạo, mà tính độc đáo của nó là đồng nhất
những người phụ nữ góa bụa (người phụ nữ này đeo khăn tang), những đứa
trẻ mô côi (một cậu bé đang chắp tay vừa nhìn người lính vừa cầu nguyện)
với chính những người lính, coi tất cả đều là nạn nhân. Dưới chiếc đục của
người nghệ sĩ, cả đất nước đang trở thành một dân tộc tử vì đạo.
— Một trăm ba mươi nghìn quan, - ông Péricourt nói.
Ông không kiềm chế nổi.
