được cá thể hóa. Những bức thư mang lại niềm tin. Các ủy viên hội đồng
thành phố hoặc thư ký tòa thị chính thường giải thích đề án của họ, vô tình
để lộ khía cạnh phi đạo đức của trò lừa đảo đó bởi vì Nhà nước chỉ góp
kinh phí mua tượng đài một cách tượng trưng và “tùy theo nỗ lực và sự hy
sinh của các thành phố nhằm mục đích tôn vinh v.v…” Các hội đồng thị
chính huy động được chừng nào hay chừng ấy, thường thì chẳng được bao
nhiêu, như vậy, phần kinh phí cơ bản dựa vào… tiền quyên góp của dân.
Các cá nhân, trường học, xứ đạo, các hộ gia đình đều đóng góp phần mình
để tên tuổi của một người anh, người em, người con, người cha, anh em
chú bác mãi mãi được khắc ghi vào đài tưởng niệm được dựng lên ngay
giữa làng hoặc bên cạnh nhà thờ, vĩnh viễn, họ tin thế. Trước khó khăn
trong việc huy động kịp thời các khoản đóng góp để tận dụng chương trình
khuyến mại đặc biệt của Ký ức Tổ quốc, nhiều bức thư gửi đến xin được
dàn xếp, điều chỉnh quy định. Có thể “đặt trước một tượng đài bằng đồng
mà chỉ ứng trước sáu trăm sáu mươi quan” không? Dù sao thì đó cũng là
bốn mươi bốn phần trăm tiền trả trước thay vì năm mươi theo yêu cầu, họ
biện luận. “Nhưng, các anh thấy đấy, vốn thu về hơi chậm. Chắc chắn
chúng tôi sẽ có thể đối phó với kỳ hạn, chúng tôi xin cam kết.” “Các em
học sinh đã được huy động đi quyên tiền nhân dân”, trong thư khác người
ta phân bua. Hoặc thế này nữa: “Bà de Marsantes định để lại một phần tài
sản của mình cho thành phố. Lạy Chúa, hãy phù hộ cho bà ấy đừng qua
đời, nhưng đó chẳng phải là sự bảo đảm chấp nhận được để mua một tượng
đài thật đẹp cho Chaville-sur-Saône, thành phố đã mất gần năm mươi thanh
niên và đang phải trợ cấp cho tám mươi đứa trẻ mồ côi?”
Hạn cuối cùng là ngày 14 tháng Bảy quá gần khiến nhiều người lo sợ.
Chỉ vừa kịp xin ý kiến của hội đồng thành phố. Nhưng lời đề nghị quá hấp
dẫn!
Édouard-Jules d’Epremont là một người hào phóng, ai muốn gì anh cho
nấy, giảm giá đặc biệt, gia hạn, chẳng bao giờ có vấn đề.
Thường thì anh bắt đầu bằng việc nồng nhiệt khen ngợi người viết thư
cho mình vì đã có một lựa chọn tuyệt vời. Dù anh ta có muốn mua tượng
