ghế, tay cầm kính lúp, mắt chăm chú nhìn một bản vẽ. Ông thao tác quá
nhiều với các bức vẽ, đến mức sợ chúng hỏng mất.
Thợ lắp khung đến đo đạc (ông Péricourt không muốn rời xa những bức
vẽ), rồi hai ngày sau mang kính và khung đến; buổi tối, tất cả đã xong xuôi.
Trong lúc đó, có hai người thợ đến thành vài đợt để tháo tủ sách lấy chỗ
treo tranh. Từ một xưởng đóng khung, phòng làm việc đã trở thành phòng
trưng bày một tác phẩm duy nhất, tượng đài của ông.
Ông Péricourt tiếp tục làm việc, họp hành, chủ trì các hội đồng quản trị,
tiếp đón các giám đốc chi nhánh, các nhân viên môi giới chứng khoán trong
chuỗi văn phòng của mình trong thành phố, nhưng khác với trước đây, ông
muốn về nhà và tự giam mình hơn. Thường thì ông ăn tối một mình, có
người đưa bữa ăn lên cho ông.
Trong ông đang diễn ra một sự chín muồi rất chậm. Cuối cùng ông cũng
hiểu một số vấn đề, tìm lại được những cảm xúc xưa cũ, những nỗi buồn
giống như khi vợ ông mất, cái cảm giác trống vắng và phó mặc số mệnh mà
ông đã phải chịu đựng vào thời kỳ đó. Ông cũng bớt tự trách mình về
Édouard. Bằng cách làm hòa với con trai, ông làm hòa với chính mình, với
con người trước đây của mình.
Thêm vào sự xoa dịu đó là một phát hiện. Giữa quyển sổ vẽ của Édouard
khi anh đang ở chiến trường và những bản vẽ tượng đài, ông Péricourt có
thể cảm nhận được gần như thực tế điều mà ông chưa từng biết tới: chiến
tranh. Ông, người vốn chưa bao giờ có trí tưởng tượng, đang trải qua những
cảm xúc bắt nguồn từ gương mặt một người lính, trong sự sinh động uyển
chuyển của bức tranh… Có gì đó như một sự giao hòa. Giờ đây, khi ông
không còn trách mình nhiều như trước vì đã là một người cha mù quáng, vô
cảm, khi ông chấp nhận đứa con trai của mình, cuộc sống của mình, ông
càng đau khổ về cái chết của nó. Chỉ vài hôm trước ngày đình chiến. Như
thể thế là chưa đủ bất công vì Édouard thì hy sinh trong khi những kẻ khác
lại sống sót trở về. Có đúng là nó chết ngay như cậu Maillard đã khẳng
định? Đôi khi, ông Péricourt phải kiềm chế để không mời đến nhà lần nữa
anh chàng cựu chiến binh đang làm ở bộ phận nào đó trong ngân hàng của
